Жетісай: Жылы суда “Мен өмірді таңдаймын!” тақырыбында оқушылармен кездесу өткізілді

Осы орайда Жетәісай ауданы көлемінде “Мен өмірді таңдаймын!” тақырыбында оқушылармен кездесу өткізілуде.

«Аутодеструктив» сөзі латын тілінен аударғанда «қалыпты жағдайдағы құрылымының бұзылуы» деген мағына береді. Аты айтып тұрғандай аутодеструктивті мінез-құлық тұлғаның қалыпты дамуына, оның психологиясына кері әсер етеді. Бүгінгі жастар арасында мұндай дерттің кеңінен қанат жаюы, әрине, алаңдатарлық жағдай.

Міне, осы бір келеңсіз жағдайлардың алдын алу мақсатында «Жастар ресурстық орталығы» КММ-нің ұйымдастыруымен Жетісай ауданы әкімдігі жанынан құрылған қоғамдық қауіпсіздікті қамтамасыз етуде сервистік тәсілді енгізу жөніндегі ведомствоаралық топ мүшелерінің қатысуымен Жылы су ауылдық округінде орналасқан “№ 25 жалпы білім беретін мектептің” жоғары сынып оқушыларымен кездесу өтті.

Басқосуға сервситік полиция мүшесі Г.Дәулетиярова, “Имам Бухари” мешітінің имамы Нұрқазы Нәлібаев, «Жастар ресурстық орталығы» КММ психологы Жазира Қайратқызы қатысып, оқушылармен ашық сұхбат жүргізді.

Сұхбаттасу барысында орталық психологы жастық кезеңнің адамның тұлға ретіндегі қалыптасуына әсер ететін маңызды фактор екендігі, бұл кезеңде жастардың жанының нәзік, уайымға, кез-келген сәтсіздікке тез берілгіш болатындығы, жеткіншектік шақта адамның қалыптасуы сана-сезімінің дамуындағы өзгеріспен анықталатындығын айтып, сауалнама жүргізді.

Кездесуде “Имам Бухари” мешітінің имамы Нұрқазы Нәлібаев «Жас жеткіншек үшін бірінші кезектегі міндет – білім алу. Ислам діні білімді насихаттайды. Білім алу, игерген ғылымын еліміздің дамуына арнау – аса сауапты және абыройлы іс. Еліміздің нұрлы болашағы жастарымыздың игерген сапалы біліміне тікелей байланысты. Сондықтан ғылым игеруге талаптану керек» деп атап өтіп, нақты мысалдар келтірді. Сондай-ақ жастар арасындағы түрлі мәселелер тһңірегінде исламнан тәлім-тәрбиелік маңызы зор, тағылымды ғибрат айтты.

Сонымен қатар жастар орталығының психологы Жазира Қайратқызы жасөспірімдер арасындағы қылмыс пен құқықбұзушылық, әлімжеттік, бопсалау, ерте жүктілік пен жыныстық тиіспеушілік, суицид сынды өзекті мәселелерді түсіндірді және жауапкершіліктерін ұғындырды. Бүгінгі қоғамдағы сананы сансыратып, миды улайтын лудомания мәселелері, интернет алаяқтық және батыстың атыс-шабыс фильмдері мен қантөгістен тұратын интернет-ойындар жайлы ой-пікірлері тыңдалып, көзқарастары талқыланды.

Семинар соңында оқушылар арасында психологиялық тренинг өткізіліп, кездесу барысында айтылған мәселелер бойынша кері байланыс алынды.

Тәрбиедегі ақаулық, жазалаудың басымдылығы, балада эмоциялық тұрақсыздықтың дамуына, эмоциялық қимыл-қозғалыс деңгейінің жоғарылауынаәкелетіні жиі кездеседі. Ата-аналардың тым қаталдығы, олардың
өз беделдерін басты орынға қоюы немесе балаға шектен тыс қамқорлық жасау –жасөспірімдерге кері әсерін тигізеді. Көктем, күз мезгілдеріндегі, яғни «құс қайтып, құстар келер» кезеңдеріндегі табиғат құбылысы да адам ағзасына, әсіресе психикаға салмақ салып жатады.

Суицидтік іс-әрекетке тікелей себеп – дау-дамайдың пайда болуы. Даудамай дегеніміз – белгілі бір адамның маңызды, құнды ұстанымына әсер етуші жағымсыз әрекет, күйзеліс тудыратын жағдай. Бұл жақын адамның қазасы, түсініспеген махаббат, жауапсыз махаббат, жалпы қарым-қатынастың бұзылуы
және т.б. болуы мүмкін. Басқаларға қарағанда өзін төмен сезіну, айтылған кезкелген сөзді жазғыру сияқты қабылдаудан пайда болған күйзелістен туындайтыны жиі кездеседі.
Кейбір сынып жетекшілері өз міндеттеріне жауапсыз қарап, баланың басындағы болған жағдаяттан хабарсыз болады, оқушының сабаққа қатысуы мен үлгеріміне бақылау жасамайды. Осындай салғырттық оқушыға қажетті көмекті дер кезінде көрсетіп, тиісті шаралар ұйымдастыруға кедергі келтіреді.
Баланы балағаттау, кемсіту, тіл тигізу жағдайларына педагогтар тарапынан психологиялық және дене зорлығын болдырмау мақсатында мектеп әкімшілігі мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынасты қатаң қадағалап, бақылауға алғандары дұрыс.
Психолог-маман мұғалімдер мен ата-аналарға суицидтің не екендігін, оның көрініс беру факторларын, күйзелісте, жабығуда жүрген балалардың қандай күйде болатындығын жете түсіндіруі қажет. Ата-анасына қарсы шығып, шарапқа әуестенген, темекі тартқан, буллингке қатысы бар, төбелескен кез
келген жасөспірімнің күйзелісті күйде жүруі әбден мүмкін.
Сонымен қатар жеткіншектерде түпкі ойы өлімге негізделмеген, суицидтік әрекетті қулық ретінде жасау жиі байқалады. Өзінің өлімінің жақындарына қалай әсер ететіні білгісі келу, мысалы, «Менің атым – Қожа» повесіндегі Қожа мен Сұлтан әрекеттері немесе «екінші рет туылам» деген аңғал үмітінің болуы.
Жас суициденттердің басым көпшілігінде өз мүмкіндіктеріне сәйкес келмесе де өздеріне жоғары талап қою жиі кездеседі.
Белгілі бір нақты себептермен баласын рухани және эмоциялық тепетеңдікпен қамтамасыз ете алмаған отбасы, оның суицидтік әрекет жасауына түрткі болып табылатынын атап өткен жөн. Жасөспірімдердің арасындағы суицидтің 92%-ы отбасындағы келеңсіз жағдайларға байланысты туындайтынын өмір тәжірибесі көрсетіп отыр.