Қазақстан Ішкі істер министрлігінің мәлімдеуінше, өткен 2023 жылға дейін елімізде қаржы пирамидаларынан 31 мың адам зардап шегіп, 200 млрд теңге қарызға ұшыраған.
Қаржы пирамидаларына қатысты небәрі 38 қылмыстық іс қозғалған. Қаржылық пирамидалар қазіргі таңда алаяқтықтың кең тараған түрі. Қаржылық мониторинг агенттігі жыл басынан бері 22 қаржы пирамидасын анықтап, кибербақылау жүйесінде 4000-ға жуық сайт пен аккаунт бұғаттады. Әдетте, қаржы пирамидалары жоғары кіріс пен пассивті кіріс туралы уәде бере отырып, бұқаралық ақпарат құралдарында, интернет-ресурстарда, оның ішінде әлеуметтік желілерде жаппай жарнама жасайды.
Сонымен қатар, компания клиенттерден жылжымалы немесе жылжымайтын мүлікті нарықтық бағадан жоғары бағамен сатып алуды ұсынады (үш айдан бастап бөліп-бөліп немесе ең төменгі пайыздық мөлшерлеме бойынша), сондай-ақ керісінше клиенттерге жылжымалы немесе жылжымайтын мүлікті нарықтық бағадан төмен бағамен сатып алуды ұсынады (міндетті аванстық төлеммен), деп жазады zhasalash.kz-ке сілтеме жасаған 4tagan.kz ақпараттық агенттігі.
Атап айтқанда, қаржы пирамидасы — жаңа адамдарды тарту арқылы, солардың қаражаты есебiнен өзге қатысушылардың табысын қамтамасыз ету әдiсi. Яғни, пирамиданың бiрiншi қатысушыларына табыс кейiнгi қатысушылардың салымы есебiнен төленедi. Көп жағдайда соңғы қатысушының қаражаты қайтарылмайды. Қазіргі таңда қаржы пирамидалары әлеуметтік желілер мен ғаламтор бетінде белсендi жұмыс iстеп жатыр. Олар өздерінің қаржылық пирамида екенiн бүркемелеудiң жаңа әдiстерi арқылы: мысалы, онлайн ойындар, яғни, ағаш отырғызу және өсiру қажет немесе жануарларды сатып алу, оларды өсiру және кейiннен сату, өзара көмек кассасы, ақша тумбочкалары және тағы сол сияқты әрекеттер арқылы қаржылық пирамида жүйесiмен жұмыс iстейдi…
Осы әдістер арқылы бiрiншi кезеңде нақты ақша сомасын салуды, ал, екiншi кезеңде жаңа қатысушыларды шақыруға құрылған әдiстердi ұсынады. Қазіргі таңда елімізде қаржылық пирамиданы көш бастап тұрғаны — «Q-net», «Смагулов и К», «QUASAR» сынды қаржы пирамидалары. Бұл туралы қаржыгер Дәурен Қуанышов: «Бүгінде қаржы салу туралы таныс, туыстарынан немесе жеке қоңырау шалу арқылы ұсыныс алмаған адам жоқ шығар. Мұндайда бірден бас тартатындар бар. Дегенмен, қызығып, кірісі қанша екенін сұрайтындар да жеткілікті.
Өкініштісі, компанияның қаржылық жағдайы, қызметі, табыс көзінен гөрі адамдарды қаржы салу жолдары, одан қандай табыс табатыны және табыс тапқан адамдар туралы ақпарат көбірек қызықтырады. Елімізде депозитке ақша салсаңыз, жыл соңында небәрі 15% өсім ұсынады. Ал, қаржы пирамидалары, әдетте, 1 айдың ішінде 2 млн теңге алатыныңызға кепіл береді. Азаматтар осыған сеніп, қолындағы соңғы ақшасын, үйін, көлігін қаржы пирамидаларына салып жіберуі мүмкін. Қаржы пирамидасын құру оп-оңай. Оны жалғыз-ақ адам жасай алады. Ал, қалғандары салымшыға айналып, құрбан болады.
Пирамиданың басында тұрған адам қалтасын қалыңдатқан соң, шетелге қашып кетеді. Зар қақсап қалатын — оңай олжаға асыққан аңқау халық», — деп пікір білдірді. Әр жыл сайын жергілікті өңірлерде «Қауіпсіз ел» бағдарламасы аясында қаржылық мониторингтер мессенджерлер арқылы қаржы пирамидасын ұйымдастыру белгілері бойынша күдікті ұйымдарды анықтап, сот істерін жүргізуде.
