Бүгінгі күні интернеттегі алаяқтық түрлері күн санап көбеюде. Түркістан облысы Полиция департаментінің Киберқылмысқа қарсы іс-қимыл басқармасы ұсынған ақпараттарға назар аударыңыз:
— Құқық қорғау органдары немесе банк қызметкері ретінде қоңырау шалу;
— Тауарға немесе қызметке алдын ала төлем жасау;
— Мессенджерлер арқылы танысы ретінде қарызға ақша сұрау;
— Инвестиция немесе ақша қаражатын көбейтуге уәде беру;
— Байланыс операторының қызметкері болып хабарласу;
— «Казпошта» мекемесінің қызметкері ретінде таныстыру;
— «Дропер» деген кім екенін білесіз бе?
Алаяқтардың айла-амалдарына алданып қалмау үшін сақ болыңыз! Ақпаратты тек ресми дереккөздерден тексеріңіз.
Достарыңызбен бөлісіп, қауіпсіздікті сақтауға көмектесіңіз!
Кибербуллинг: анықтамасы және әсерлері
Кибербуллинг — интернет және ұялы байланыс құралдары арқылы жасалған агрессивті, қатігездікті сипаттайтын әрекет. Бұл феномен, әсіресе жасөспірімдер арасында кеңінен таралған. Кибербуллингтің басты себебі әлеуметтік желілер мен интернеттің өсуі. Әр түрлі платформалардың пайда болуы, адалдықты, сыпайылықты және бір-біріне деген құрметті сақтауды талап етеді. Алайда, анонимділік пен қолжетімділіктің артуы, агрессия мен жау шеберлігінің өрісін кеңейтіп жіберді.
Кибербуллингтің анықтамасы бірнеше аспектті қамтиды. Ол тек қарым-қатынастан тыс агрессивті құрылымды ғана емес, сонымен қатар психологиялық әсерін де қамтиды. Мысалы, қорқыту, қорлау, адамдарды қоғамдық ортада шеттетіп қою, жалған ақпарат тарату сияқты әрекеттер кибербуллингке жатады. Бұл басқа біреулерді эмоционалды немесе психологиялық түрде зақымдап, оларға зиян келтіруге бағытталған. Кибербуллингтің географиясы шектеусіз. Ол тек мектепте немесе бір жастағы топтарда ғана емес, интернеттің әр түрлі платформаларында пайда болуы мүмкін.
Кибербуллингтің әсерлері терең және кең ауқымды. Зерттеулер көрсеткендей, кибербуллинг victimдері көбінесе депрессия, anxiety және төмен өзіндік бағалау проблемаларына тап болып жатады. Ондай адамдар әлеуметтік қарым-қатынас жасауға қорқады, үйден шықпайтын болады немесе оқу мен жумысында мәселелермен бетпе-бет келуі мүмкін. Олардың құрбандары өз жағдайларын сырт қойып, көмек сұрауға ұялуы немесе қорқу сезінуі мүмкін. Кибербуллингтің әсерлері уақыт өте келе қиындатылып, өмірдің әртүрлі салаларына әсер ете алады.
Ата-аналардың, мұғалімдердің және серіктестердің рөлі кибербуллингтің алдын алуда өте маңызды. Кибербуллинг жәбірленушілерімен бірлесіп жұмыс жасау, оларды тыңдау, психологтардың көмегін алу — бұл мәселелерді шешудің эффективті жолдары. Кибербуллингтің алдын алу үшін жастарды медиа сауаттылық, интернет мәдениеті және сыпайылық стандарттарын насихаттау қажет. Олар түрлі веб-сайттар мен әлеуметтік медиа платформаларында жауапты түрде әрекет етуі тиіс.
Кибербуллингтің жалпы қоғамға әсері зор. Бұл мәселе мектептер мен білім беру мекемелерінде, компанияларда және қоғамның әртүрлі салаларында көрініс табады. Оның экономикалық салдары да маңызды. Мұндай жағдайлар жұмыспен қамту, психологиялық көмек, әлеуметтік қызметтер, білім беру және денсаулық сақтау саласында қосымша қаржылық құралдар мен қолдау қажеттілігін туындатады.
Осыған байланысты, кибербуллингті жұмсарту және болдырмау үшін халықаралық деңгейде интервенцияларды талап етеді. Үкіметтік және қоғамдық ұйымдардың бірігуі, білім беру бағдарламаларын жүзеге асыру, медиа сауаттылықты арттыру шараларын қолға алу — бұл кибербуллинг проблемасын шешу жолында маңызды.
Кибербуллинг — қазіргі заманғы интернет әлемінің бір бөлігі. Оның әсерлері терең, психологиялық, әлеуметтік және экономикалық болып табылады. Мұндай проблема қазіргі қоғамның дамуына кері әсерін тигізуі мүмкін. Сондықтан, кибербуллингті жеңу үшін жастарға тиімді тәрбие, білім және қолдау жүйесін қалыптастыру маңызды.
Интернеттің дамуымен қамтамасыз етілген ақпараттың молдығы, әр түрлі платформаларда көбірек мүмкіндік береді, алайда, мұның өзі жаңа қауіп-қатерлердің пайда болуына себеп болуда. Кибербуллинг, әсіресе, жастар үшін өмір сүру сапасын төмендетіп, олардың даму жолында кедергілер туғызады. Адамды толғандыратын әлеуметтік проблемалардың бірі болғандықтан, кибербуллингті болдырмау әрбір азаматтың мақсаты болуы тиіс.
Қазақстанда кибербуллингтің алдын алу мақсатында арнайы бағдарламалар мен жобалар қолға алынуда. Білім беру мекемелерінде психологиялық қызметтер, информатиканы оқыту, қоғамдастықта кибербуллинг туралы ақпараттандыру — осы мәселені шешудің тиімді жолдарына айналуда. Тек қоғам болып бірігіп, кибербуллингке қарсы тұру арқылы жастарға қауіпсіз интернет ортасын жасауға қол жеткізе аламыз.
Кибербуллингпен күресу әдістері
Кибербуллинг қазіргі уақытта жастар арасында кең таралған мәселе ретінде қарастырылуда. Интернеттің қарқынды дамуы нәтижесінде, әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде орын алатын агрессивті мінез-құлық түрлері белсенді түрде көрініс табуда. Кибербуллингтің белгілері мен параметрлері көптеген зерттеулердің объектісі болуда, бірақ мәселенің күрделілігі әртүрлі әлеуметтік, психологиялық және техникалық аспектілерден туындап отыр.
Кибербуллингпен күресу үшін алдымен алдын алу шараларын қолға алу қажет. Жасөспірімдерді және балаларды интернеттегі қауіпті жағдайлардан қорғау үшін білім беру бағдарламаларын енгізу зиянды ақпараттан қорғауға көмектеседі. Мектептер мен отбасыларда кибербуллингтің оқиғалары туралы ашық әңгімелесіп, білімі мен мәліметтерін үйлестіру маңызды. Сонымен қатар, балалар мен жастар арасында цифрлық сауаттылықты арттыру, интернет қауіпсіздігі жөніндегі тренингтер ұйымдастыру – тиімді әдістердің бірі.
Кибербуллингке тап болған балалар мен жасөспірімдерге психологиялық қолдау көрсету маңызды. Психологтар, мұғалімдер және ата-аналар эмоционалдық жарақаттан қалпына келтіру үшін қажетті көмекті көрсетуі тиіс. Кибербуллинг құрбанына айналған тұлғаларға жағдайды талқылап, өз сезімдерін бөлісуге мүмкіндік беру керек. Сондықтан психологиялық сауықтыру процесі осы мәселені шешуде тиімді рөл атқара алады.
Интернетте қауіпсіздіктің қамтамасыз етілуі үшін мемлекет тарапынан заңнамалық шараларды күшейту ұсынылады. Офлайн және онлайн әлемде бірдей жауапкершілік болуы тиіс. Шетелдік тәжірибелерді зерттей отырып, кибербуллинг мәселелеріне қатысты жауапкершілікті арттыру мақсатында жаңа заң жобаларын дайындау пайдалы. Мысалы, кибербуллингке шағымдар бойынша арнаулы форматтағы құқық қорғау органдарының құрылуын қарастыру қажет.
Сонымен қатар, кибербуллингтің алдын алу үшін технологиялық шешімдер де қабылдануы тиіс. Әлеуметтік желілер мен платформалардың әкімшілігіне кибербуллингті жою жөніндегі механизмдерді дамыту ұсынылады. Платформалар кибербуллингті анықтау үшін жасанды интеллект шешімдерін интеграциялауы, сондай-ақ, пайдаланушылардың шағымдарына жедел жауап беру жүйесін құруы керек. Мұндай технологиялар кибербуллингтің алдын алуға көмектеседі.
Кибербуллингпен күресу кезінде жастардың өз бетінше қорғау әдістерін үйрету маңызды. Балаларды интернеттегі агрессияға жауап берудің конструктивті тәсілдерін үйрету қажеттілігі туындайды. Кибербуллингпен бетпе-бет келгенде реакцияларын қалыптастыру, сонымен қатар, оларға дұрыс хабарлама жазу жұмыстарын жүргізу қажет.
Кибербуллингпен күресудің халықаралық ынтымақтастық аспектісі де назардан тыс қалмауы тиіс. Әлем елдері арасында тәжірибе алмасу, халықаралық конференциялар өткізу, кибербуллингтің әлемдегі түрлі формаларын зерттеу бәрін біріктіруге көмектеседі. Тек бірлесе отырып, кибербуллинг мәселесін шешу жолдарын табуға болады.
Сондай-ақ, интернет компаниялары мен платформалар өздерінің әлеуметтік жауапкершілігін түсінуі тиіс. Олар тек қана пайда табуға емес, сонымен қатар, қоғамдағы теріс құбылыстармен күресуге үлес қосу үшін ресурстар мен бағдарламаларды дамыту арқылы өзінің әлеуметтік имиджін нығайтуға тиіс.
Ақырында, ата-аналардың рөлі де назардан тыс қалмауға тиіс. Олар балаларының интернеттегі әрекеттерін бақылап, оларға Интернет қауіпсіздігі туралы түсініктеме берулері керек. Ата-аналардың белсенді қатысуы, балаларымен бірге интернетті қауіпсіз және тиімді пайдаланудың жолдарын іздеу, кибербуллинг қаупін азайтуға көмектеседі.
Кибербуллингпен күресудің кешенді тәсілі, барлық тараптардың белсенді қатысуымен, олардың үйлесімді қызметі қажетті нәтиже береді. Тек осындай жолмен кибербуллингтің теріс әсерлерін жоюға және интернет кеңістігін қауіпсіз әрі қолайлы ортаға айналдыруға мүмкіндік туады.
