Суицид – бүгінгі қоғамның үлкен әрі маңызды әлеуметтік мәселесі. Мен бұл құбылысты ұзақ уақыттан бері бақылап келемін. Өйткені жас жігіттің әскери бөлімде өз-өзіне қол жұмсағаны туралы оқыдым. Өкінішке орай, мұндай әрекет өте кең таралуда.
Суицид (лат; suicaedere – өзін өлтіру) – адамның өзіне-өзінің қиянат жасап, өз өмірін қиюы. Бүкіл әлемдік денсаулық сақтау ұйымының жұртшылыққа жариялап отырған жан түршігерлік мәліметтерінен Қазақстанда жасөспірімдер арасындағы суицид оқиғаларының көбінесе түскендігін, өзіне-өзі қол салуға көбінесе олардың заң бұзуы, қылмыстық жауапкершілігі алдында үрейленуі, шыдамсыздығы, төзімсіздігі, қорқақтығы, сабақ үлгерімінің төмендігі, қызығушылық деңгейінің нашарлығы, көңіл күйінің болмауы, тез ашулануы және тәбетінің төмендігі себеп болып отырғаны баршамызға аян. Ендеше адам тағдырына келгенде жауапкершілікті тек ұстаздар мен дәрігерлерге, мектеп психологтары, әлеуметтік педагогтарына жүктеп қоймай, жұмыла мойнымызға алуымыз керек.
Америкалық психолог Едвин Шнейдмен суицидтің назар аударатын басты себептерінің бірі деп адам төзгісіз жан ауруын көрсетеді. Шынында да суицид тәннің емес, жанның ауруы. Психологтар суицид жасайтындардың көпшілігі «Барлық күрделі мәселелерді шешетін тек қана ажал» деген пікірді ұсынатынын дәлелдеген. Ал өзіне-өзі қол жұмсауға ешбір күрделі проблемасы жоқ жандар да баратын көрінеді. Мұндай жағдай көбіне психологиялық тұрғыдан әлсіз адамдарда болады. Олар өмірде кездескен болмашы қиындыққа бола өлімге жүгінеді екен.
Кез келген адам суицидке бой алдыруы әбден мүмкін. Тіпті ондай жандар айналаңызда да көптеп кездеседі. Егер сіз сол адамдардың қандай да бір оғаш іс-қылығын байқасаңыз, онымен әңгімелесуге, қолдау көрсетуге асығыңыз. Сол арқылы сіз оны өз-өзіне қол жұмсаудан арашалай аласыз. Өкінішке орай, күйбең тірліктің қамымен жанымызға жақын адамдарға мән бере қоймаймыз. Соның салдарынан орны толмас қайғыға ұрынамыз.
Жалпы ресми статистика бойынша, суицид жасауға оқталғандардың 85 пайызы 14-54 жас аралығындағы ер азаматтар екен. Ал оның басты себебі – көп жағдайда құмар ойындарға құнығу, бәс тігу, жақындарын жоғалту, баянсыз махаббат, отбасындағы кикілжіңдер, жұмыстағы басшысының қысымы екен. Кейбір адамдар томаға-тұйық мінезінің кесірінен мұндай жайттарды ашып айта бермейді. Сондықтан жаныңыздағы жандардың мінез-құлқынан теріс қылық, депрессия белгілері байқалса, бірден назар аударғаныңыз жөн. Олардың жанайқайына құлақ түріп, мәселесіне ден қойған абзал.
Бұл өмірде кез келген адам қиындықпен бетпе-бет келеді. Бірақ кейбіреуі суицидті сол қиындықтан құтылудың жалғыз жолы деп санайды. Бірақ әрбір адам екінші мүмкіндікке және бақытқа лайық. Сондықтан өзіңіз де тығырыққа тірелсеңіз, өзгелерден көмек сұраңыз.
Бақытсыз балалық шақ та адамның психологиясына әсер етіп, өз-өзіне қол жұмсауға итермелейді. Мәселен, отбасында зорлық-зомбылыққа куә болып өскен бала ержеткен соң психологиялық ауытқуға ұшырайды. Тіпті агрессивті мінез-құлық танытып, өзгелерге үстемдік етуі де бек мүмкін. Ал мұндай іс-әрекет өзін болмаса да өзгелерді суицидке душар етеді. Сол себепті бала тәрбиесінде осы жағына баса мән берген дұрыс. Сүйіспеншілік пен мейірімге қанып өскен жасөспірімнің бұл дертке шалдығу ықтималдылығы өте төмен.
