Бұқаралық манипулятор қоғамның белгілі бір реакциясын туындату үшін қорқыныш, ашу және жек көру сияқты эмоцияларды пайдалана алады. Бұл жалған ақпараттың әсерін күшейтіп, адамдардың сеніміне кіруге түрткі болады.
Бүгінгі таңда «манипуляция» ұғымы көп жағдайда идеяларды, ойлар мен ұғымдарды сана-сезімге енгізу арқылы адамдардың мінез-құлқын бақылау, нысаны мен мазмұны бойынша арнайы дайындалған ақпаратты жаппай тарату арқылы әлемнің когнитивті бейнесін қалыптастыру (Schank, 1991) арқылы бірдей. Осыған байланысты Германияда шыққан «қазіргі Ресейдің ақпараттық-коммуникациялық кеңістігі» жұмысында В. В. Тепикин былай деп жазады: «қазіргі заманғы ақпараттық қоғамда адам белсенді қалыптасуын және бағыттауын жалғастыруда, осылайша «ақпараттандыру». Және айла-шарғы жасау мүмкіндік береді тиеу аудиторияға жағдайына иллюзорности, өйткені өзі белсенді ақпараттық өріс білу қабілеті сана-сезімін қалыптастыру, адамдарды, подчиняя оларды кім басқарады процесс».
Өткен жүзжылдықтарда адамзаттың санасы қанша жерден «бұқаралық» болса да, 21 ғасыр ол ғасырлардың бәрінен асып түсті. «Жаппай тұтыну өнімі», «бұқаралық ақпарат құралдары» т.б. сияқты ұғымдар мен құбылыстар нық орнап алды. Енді бұл әлемнің қайда кетіп бара жатқанын анықтап білуге тырысу болмаса да, ең құрығанда жылдан жылға әккі болып бара жатқан манипуляцияларға еріп кетпеу қарапайым адамның басты мақсатына айналды.
Жүздеген ақпарат көздері дәстүрлі отбасы мен діни тәрбиенің үлгілерін жоққа шығарып, жастардың
санасына шабуыл жасайды. «Мектепке дейінгі деңгейден бастап, баспасөз, радио және теледидар
мойынсұнудың да, бүліктің де мінез-құлық моделін таңдайды.
Өркениеттің өзі технологиялық тұрғыдан азып-тозып, әлеуметтіксаяси және экономикалық жүйелердің нысандарын тез өзгерте отырып, православие мен барлығына қарсы тұрудадәстүрлі.
Оның шамадан тыс революциялық рухы мен жастық мазасыздығы онтологияның материалдық жәнерухани доминанттар арасындағы байланыс туралы мәңгілік мәселелерін өзектендіреді.
Жаһандану әсері. Жастардың бұқаралық мәдениетінің генезисі мен дамуындағы негізгі факторлардың бірі — өркениеттің постиндустриалды немесе ақпараттық даму кезеңіне енуінен туындаған жаһандану. Жаһандану кеңістіктік және уақыттық кедергілерді жойып, жеке тұлғаның үлгісін құрып, мінез-құлық алгоритмін құра отырып, жастардың мінез-құлқының белгілі стереотипін қалыптастырады. «Әлеуметтік өзгерістер аясында жастар кейінгі ұрпақтарға сіңірген жаңа құндылықтардың, мінез-құлық пен мәдени үлгілердің иелері
ретінде әрекет етеді. Бұл бізге жастарды қоғам дамуының әлеуеті ретінде қарастыруға мүмкіндік береді. Жаһандану тұрақсыздық жағдайында жастардың әлеуетін іске асырудың маңызды факторларының бірі болып табылатын тұтастығын сақтау және қоғамдастыққа жататындығын білу қасиеті ретінде жастардың әлеуметтік даму мүмкіндіктерін кеңейтеді. Ол өзін көрсетедібелгілі бір мінез-құлық үлгілеріне бағдар түрінде сана, сонымен қатар әлеуметтік белсенділіктің қарқындылығы, әлеуметтік рөлдерді орындауға дайындық, азаматтық міндеттерді анықтайды».
Жаһандану — Батыс Еуропа мен Америка Құрама Штаттары үшін дәстүрлі мінез-құлық моделін таңу, батыстану құралы болып табылады. Посткеңестік жастарға белгілі уақытқа дейін ерекше болғанаксиологияның заманауи құндылық бағдарын енгізу. Бұл процестің қозғалтқышы сәнге жәнетұтынушыларға бағытталған жарнама болып табылады. Тауарларды сатып алу (сатып алу) жәнеақша жұмсау шекті субмәдениетінің, яғни табысты ата-аналардың балаларының ғана емес, сонымен қатар жастардың әлеуметтік тобының кең қабаттарының өмірінің басты мәніне айналатына назараударсақ болады.
«Тұтынушылар қоғамы бұқаралық коммуникация арналарымен жұмыс істей отырып, прогреске деген шынайы ұмтылысты жаңа сатып алу тілектерімен алмастырады. Жастар жаңа тауарларды сатып алуға
тәуелді бола бастайды, егер оларда бұл тауарлар болмаса, өздерін кемшіліктерін сезінеді».
Аллегориялық қиялда жастықты формасы мен қозғалысы басым мәдени идеология анықтайтын формасызсубстанцияға ұқсатуға болады. Бүгінгі таңда мұндай ақпараттық өріс өзінің қабілетімен бұқаралық мәдениет болып табыладыойлауды біріздендіру және мифологизациялау.
Сипатталған үдеріс қалыптасқан қоғамдық-саяси және мәдени негіздерге революциялық жолмен жойқын әсеретеді, ол априорлық потенциалы қанша үлкен болса да, осы уақытқа дейін зерттелмеген жаңа жол ұсынады.
«Мифологизация қазіргі заманғы адамның ойлауының жетекші ерекшелігі болып шығады, мифтер саласындаболу оның өміріне тән қасиет. Массамәдениет тоталитарлық мифологияның идеологемаларымен, тұтынушылық мифология симулакаларымен, парасстандық мифтерімен, дәстүрлі емес діндарлықпен, оккультизммен және т.б. байланысты. Идеялар мен мифтеркоммунизм және ұлттық социализм (фашизм жәнет.б.) дәл таратылды, өйткені революциялық және тоталитарлық қозғалыстардың басым көпшілігі жастарболды ».
Жастардың жаппай мәдениеті адамға деген қамқорлықты көрсетеді, оның эгоцентризміне және өзін-өзі
көрсетуге деген ұмтылысқа бой алдырады. Эгоизмдік даралықты стиль мен өмір салты ретінде бұқаралық мәдениеттің репродуктивті машинасы әлеуметтік эксперимент үшін идеалды өріс ретінде қарастырады деп айтуға болады. Сонымен қатар, тақырыптың жаппай жастар мәдениеті кеңістігіндегі ерекшелігі мен бірегейлігі — бұл шынайы даралықтың симуляциясы.
