Қазіргі уақытта интернет-алаяқтық – ақпараттық технологияларды пайдалана отырып, ақпараттық жүйелерді пайдаланушыларға қатысты алдау және сенімге кіре отырып жымысқы әрекеттерін іске асырып, бүгінде қылмыстардың ең көп тараған түріне жатқызылуда.
Мамандардың айтуынша, интернет-алаяқтықтың әдістері мен түрлері көп және әр уақыт сайын күрделене түсуде.
Ашық интернет алаңдарында, мысалы ОЛХ, Колеса, Крыша және әлеуметтік желілерде кездесетін тауарға немесе қызметке алдын ала төлем жасауды сұрау арқылы алаяқтарды жымысқы әрекеттерін іске асыруда. «Банк қызметкерлері» атынан қоңырау шалып, жәбірленушінің атына немесе шоттарына күмәнді операциялар жүргізіліп жатқандығы туралы сендіріп, олардың аттарына несиелер рәсімдейді. Қолда бар ақшалай жинақтарды толығымен алып тастау жайттары немесе жәберленушілірге қоңырау шалып өздерін құқық қорғау органдарының қызметкерлері деп таныстыра отырып, танысы немесе жақын туысы проблемалық жағдайға тап болғанын және оны шешу үшін белгілі бір ақша қажет екенін айту арқылы да алаяқтық жасаған фактілер жетерлік.
Интернет-алаяқтық бүкіл әлем бойынша миллиондаған адамдарға әсер ететін жаһандық проблемаға айналды. Түркістан облысы, көптеген басқа аймақтар сияқты, бұл қауіптен тыс қалмады. Киберқылмыс жағдайларының өсуіне жауап ретінде жергілікті билік пен құқық қорғау органдары азаматтарды қорғау үшін белсенді шаралар қабылдауда.
Интернет-алаяқтық фишингтік шабуылдар мен жеке басын ұрлаудан бастап қаржылық алаяқтық пен алаяқтық онлайн-дүкендерге дейін әр түрлі формада көрінеді. Түркістан облысында, Қазақстанның басқа өңірлеріндегідей, бұл қауіптер өзекті бола түсуде. Интернетті пайдаланушылар санының өсуі және цифрлық технологиялардың дамуы алаяқтар үшін жаңа мүмкіндіктер ашады.
Интернет-алаяқтықтың ең көп таралған түрлерінің бірі-жалған сайттар мен хабарламалар арқылы шабуылдаушылар Құпия сөздер мен банктік карта деректері сияқты құпия пайдаланушы ақпаратын алуға тырысатын фишинг. Тағы бір үлкен қауіп-сатып алушыларды төмен бағамен тартатын, бірақ төленген тауарларды жеткізбейтін алаяқтық онлайн-дүкендер.
Түркістан облысында интернет-алаяқтықпен күресу бағытында түрлі шаралар қабылдануда.
Бұдан басқа, өңірде интернет-алаяқтардың әдістері және олардан қорғау тәсілдері туралы халықтың хабардарлығын арттыру бойынша жұмыстар белсенді жүргізілуде. Ақпараттық кампаниялар, семинарлар мен тренингтер үнемі ұйымдастырылып отырады, онда азаматтарға алаяқтықтың ең көп таралған түрлері туралы айтылады және Интернеттегі қауіпсіздік бойынша ұсыныстар беріледі.
Интернет-алаяқтықпен күрес жөніндегі негізгі шаралардың бірі халықтың әртүрлі топтары үшін білім беру бағдарламаларын іске асыру болды. Түркістан облысының мектептері мен жоғары оқу орындарында Киберқауіпсіздік бойынша курстар енгізіледі, онда оқушылар мен студенттер өз деректерін қорғауға және интернеттегі қауіпті жағдайлардан аулақ болуға үйренеді. Бұл бағдарламаларға теориялық сабақтар да, практикалық жаттығулар да кіреді, бұл студенттерге алған білімдерін іс жүзінде қолдануға мүмкіндік береді.
Ересек азаматтар үшін арнайы семинарлар мен тренингтер ұйымдастырылады. Зейнеткерлер мен егде жастағы адамдарға ерекше назар аударылады, өйткені олар қазіргі заманғы технологиялар туралы білімнің жоқтығынан алаяқтардың құрбаны болады. Мұндай іс-шараларда қатысушылар фишингтік хаттарды қалай тануға болатынын, құрылғыларын зиянды бағдарламалардан қорғауды және алаяқтыққа күдік туындаған жағдайда не істеу керектігін біледі.
Интернет-алаяқтықпен тиімді күресу жеке сектормен ынтымақтастықсыз мүмкін емес. Түркістан облысында құқық қорғау органдары мен банктер мен байланыс операторлары арасында өзара іс-қимыл жолға қойылған. Бұл серіктестіктер күдікті әрекеттер туралы жедел ақпарат алмасуға және қылмыстың алдын алу бойынша бірлескен шаралар қабылдауға мүмкіндік береді.
Мысалы, банктер ақпараттық науқандарға белсенді қатысады, клиенттерге Қауіпсіздік Кеңестері мен алаяқтықтың жаңа түрлері туралы ескертулер береді. Байланыс операторлары өз кезегінде күдікті қоңыраулар мен SMS-хабарламаларды бұғаттауға көмектеседі, сондай-ақ құқық қорғау органдарына техникалық қолдау көрсетеді.
Интернет-алаяқтықпен күресте техникалық шешімдер маңызды рөл атқарады. Түркістан облысында интернеттегі күдікті белсенділікті бақылауға және қауіп-қатерлерге тез жауап беруге мүмкіндік беретін деректерді мониторингілеу мен талдаудың заманауи жүйелері енгізілуде. Алаяқтық схемаларды анықтау және азаматтарды ықтимал қауіп туралы ескерту үшін машиналық оқыту және жасанды интеллект технологиялары қолданылады.
Сондай-ақ, сайттар мен қосымшалардағы жеке кабинеттерге кіру кезінде пайдаланушылар үшін қосымша қорғаныс қабатын қамтамасыз ететін көп факторлы аутентификация жүйелері белсенді дамып келеді. Бұл шаралар азаматтардың жеке деректері мен қаржылық ресурстарына рұқсатсыз қол жеткізу қаупін азайтуға көмектеседі.
Қазірдің өзінде қабылданған шараларға қарамастан, интернет-алаяқтықпен күресу үнемі жетілдіруді және жаңа сын-қатерлерге бейімделуді талап етеді. Болашақта білім беру бағдарламаларын кеңейту, құқық қорғау органдарының техникалық жарақтандырылуын жақсарту және халықаралық ынтымақтастықты күшейту жоспарлануда. Цифрлық әлемде әркім өзін қауіпсіз сезінуі үшін азаматтарды қауіптің жаңа түрлері мен қорғаныс тәсілдері туралы хабардар етуді жалғастыру маңызды.
Түркістан облысы интернет-алаяқтық мәселесіне байсалды көзқараспен қарайды және қабылданып жатқан бастамалар өз нәтижелерін әкелуде. Алайда, мемлекеттің, бизнестің және азаматтық қоғамның бірлескен күш-жігері ғана киберқылмыстардан тиімді қорғауды қамтамасыз ете алады және аймақтың барлық тұрғындары үшін қауіпсіз цифрлық ортаны құра алады.
