Жасөспірімдер арасындағы суицид проблемасы әлі де болса ең өзекті мәселе болып қалып отыр. Қоғамда түйінді сұрақ ретінде қарастырылатын осы жағдайдың туындау себептері көп қырлы.
Суицид – психологиялық құбылыс. Оны түсіну үшін өзіңе қол жұмсаған баланың рухани жағдайын түсіну керек. Психологиялық тұрғыдан санасы әлі пісіп жетілмеген жасөспірім өзіне-өзі қол жұмсау арқылы «өз мәселемді шешемін, бұл мен үшін қиындықтардан, дағдарыстардан шығудың жолы»деп ойлайтындығын ескерсек, суицидті кездейсоқ әрекет ретінде санауға болмайды.Н.А.Бердяев өзіне-өзі қол жұмсау талпынысы – өз қайғысына назар аударту немесе айналасындағылардың ниеттестілігін қалау ниетімен байланысты «көмек туралы жан айқайы» деп атап өтті. Бала өзіне қол жұмсау арқылы ата-аналарымен, педагогтермен, құрдастарымен, өзімен дауласуда соңғы дәлелге жүгінеді. Ол өлімді уақытша жай-күй ретінде елестетеді: ол есімді жинаймын және қайтадан өмір сүремін деп ойлайды.
Ол өзі үшін төзімсіз жағдайда өлуге ниет білдіреді, ал шын мәнінде ол айналасындағылармен қарым-қатынасты реттегісі ғана келеді. Осыдан кейін жәбірлеушілермен қайтадан тату-тәтті өмір сүріп кетемін деген аңғал сенімболады. Балалық кезеңде суицидалды мінез-құлық жағдаяттық-тұлғалық әсерлену сипатында болады, көңіл-күйінің жиі өзгеруі, албырттық, уайымдау, ызақорлық, қорқыныш, өзін немесе өзгені жазалауға ұмтылу осы әрекетке түрткі болады. Бала өзіне-өзі қол жұмсауды өз қалауымен емес, күйзелістік жағдаяттан немесе жазалаудан құтылудың жолы деп санайды. Жиі суицидтік мінез-құлық басқа проблемалармен жалғасады, мысалы, басқалардан оқшауланады, жаны жалғыздықты қалайды, мектепке бармайды немесе жүрген ортасында жиі жанжал шығарады.
А.Маханбетова, педагогика ғылымдарының кандидаты
