Жалған және провокация: Фейк ақпарат тарату кімге тиімді?
Қазіргі әлемде айғайлаған тақырыбы бар жалған жаңалықтар медиа кеңістіктің ажырамас бөлігіне айналды. Ресми ақпаратпен бәсекелес бола отырып, фейктер көбінесе оқырманның назарын аударады.
Қоғамдық пікірді манипуляциялау бүгінде ақпараттық соғыс құралы ғана емес. Көптеген адамдар жалған ақпаратты қолдан жасалған қандай да бір әдіс деп ойламайды. Qamshy.kz ақпарат агенттігі fake news деген не, ол кімге пайдалы және оған қалай қарсы тұру керегі жөнінде ақпаратты оқырман назарына ұсынады, деп жазады 4tagan.kz.
Жалған жаңалықтар дегеніміз не?
Fake news – көрермендердің назарын аударып, ойдан шығарылған жаңалықтар. Олар адамдарда белгілі бір пікір қалыптастырады. Адамзат тарихында жалған жаңалықтар ежелгі дәуірде пайда болды. Олардың гүлденуі XIX ғасырда болды. Бұл қағаздың арзандауы мен жетілдірілген басып шығару технологиясының арқасында болды.
Қазіргі адамдардың көбі көрінген ақпаратқа сене береді. Бұл ақпарат ешқандай негізсіз болса да.
Жалған ақпараттар – ақиқат құрылымында ішінара немесе мүлдем жоқ ақпараттық өнімдер. Жалған жаңалықтар әдеттегі жаңалықтарға ұқсас, сондықтан қарапайым адамдар оларды шындық деп оңай қабылдайды және белсенді түрде таралады. Тіпті бір шағын хабарлама да қызу талқыға түсіп, қоғамда резонанс тудыруы мүмкін.
Фейк жаңалықтар қандай?
Бұрын жалған жаңалықтар қауесет деп аталған. Содан кейін мұндай қауесеттер мәтінге айналып, жаңалық ретінде таралды. Технологияның дамуымен ақпараттың бұрмалануы фотошопты немесе монтаждалған бейнелерді пайдаланып кескіндер арқылы жүзеге асырыла бастады.
Бүгінгі күні кез-келген нәрсе – аудиохабарламалардан қоңырауларға дейін және т.б. хабарламалар шынайы болып көрінеді.
Фейк ақпараттар үш түрлі болады:
- сатира немесе қалжың;
- нақты фактілерді бұрмалау және қате түсіндіру;
- фантастика және толық өтірік.
