Медиагигиена ұғымы – бұл ақпарат мұхитында ақпаратты дұрыс пайдалануды және психикалық тұрақтылықты сақтауға көмектесетін дағды. Медиагигиенаны сақтау дегеніміз – ақпарат тұтынуда әркім өзі үшін және жақындары үшін жауапкершілікті сезіну. Бұл туралы «Aqiqat»-қа сілтеме жасаған 4tagan.kz жазады.
Қ.Нақысбекқызы. «Думскроллинг» термині COVID-19 пандемия кезінде пайда болды және Оксфорд сөздігі оны 2020 жылдың сөзі деп жариялады. Думскроллинг немесе думсерфинг (doomscrolling немесе doomsurfing) – бұл интернеттегі жағымсыз көп ақпаратты мәжбүрлі іздеу және оқу. Қарапайым сөзбен айтқанда, бұл жағымсыз жаңалықтарды шексіз көру, яғни думскроллинг жасау. Мысалы, COVID-19 пандемиясы кезінде халық оған қатысты көптеген қайғылы оқиғаларды, аурудың түрлері мен сипаттары және оның асқынуы туралы жағымсыз ақпаратты қарауға немесе тексеруге мәжбүр болды.
«Инфодемия» термині – ақпараттық кеңістікте зиянды ақпараттың көп болуын білдіреді.
Мысалы, қастандық теориясы, қауесет, өсек және т.б. COVID-19 кезінде Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы жалған ақпарат адамдардың физикалық және психикалық денсаулығына зиян келтіретінін атап өткен.
Постправда (ағыл. post-truth) немесе «шындықтан кейін» термині – бұл қазіргі қоғамда медианың көмегімен қоғамдық сананы манипуляциялау мақсатында шындықтан өзгеше виртуалды шындықты жасау үшін әдейі құрастырылған ақпараттық ағым. Постправда терминін Оксфорд сөздігі 2016 жылдың сөзі ретінде анықтаған.
Пропаганда немесе үгіт-насихат ұғымы адамға, топқа, ұйымға, мекемеге, ұлтқа және т.б. көмектесу немесе зиян келтіру мақсатында қасақана кең таралатын ақпарат, идеялар немесе қауесет.
Қорыта айтқанда, әлеуметтік желі дәуірі қоғамда жалған ақпараттың таралуына ерекше ықпал етті. Сонымен қатар, көптеген жаңа терминологияның пайда болуы және оның медиа контексіне енуі қалыпты жағдайға айналды.
Сондықтан бүгінгі таңда отандық ғылымда әлемдік ғылыми кеңістіктегідей әлеуметтік желінің адамға және қоғамға ықпалын жан жақты зерттеу маңызды».
