Қаржы пирамидалары өте көп уақыт бұрын пайда болды, сол себепті олардың өз классификациясы бар. Бұл туралы nege.kz-ке сілтеме жасаған 4tagan.kz жазады.
Қаржы пирамидаларының түрлері:
– Бір деңгейлі: олар инвесторлардан ақша тартады, жоғары кірісті қамтамасыз етеді және бірінші қатысушылардың ақшасын кейінгілердің жарналары есебінен төлейді.
– Көп деңгейлі: әрбір инвестор жаңа салымшыларды тартады, олардың салымдары пирамиданың жоғары эшелондары арасында бөлінеді.
– Матрицалық: инвестор ұйымдастырушыларға ақша аударады және бірінші деңгейдегі қатысушылар санының белгілі бір санға жетуін күтеді. Осыдан кейін қатысушылар екі матрицаға бөлініп, екінші деңгейге көтеріледі. Әрқайсысы өз салымшыларын тартады және солай кете береді. Салынған ақшаның уәде етілген қайтарымы пирамида шыңына көтерілу арқылы алынады. Жылдам емес, бірақ қаржылық пирамидалардың алғашқы екі түрінен айырмашылығы, мұндай схема жылдар бойы жалғасуы мүмкін.
Жоғарыда айтылғандай, қаржылық пирамида – бұл ұйым мүшелеріне қандай да бір қызмет арқылы емес, жаңа мүшелерден үнемі қаражат тарту арқылы табыс беру жүйесі. Пирамидалардың қатысушылары белгілі бір қызметпен, мысалы, өнімдерді сатумен айналысатын желілік маркетингтен осылай ерекшеленеді.
Адамдарды қаржылық пирамидаларға тартуға ықпал ететін негізгі психологиялық факторлардың бірі – тер төгіп еңбек етпей-ақ тез байып, жоғары табыс табуға ұмтылу. Қаржы пирамидаларын ұйымдастыратын алаяқтар осы мотивті пайдаланып, керемет табыс табу мүмкіндіктерін уәде етіп, қатысушылардың ашкөздігін пайдаланады. Сонымен қатар, пирамидаға салымшылар көбіне достары, таныстары, туыстарының ұсынысымен келеді. Бұл ұсынысқа деген сенімді арттырады және сыни ойлауды төмендетеді. Өйткені адам өзі жақсы танитын жақын адамына тез сенеді.
Қаржы пирамидаларымен күрес – мемлекет үшін басым бағыттардың бірі. Қазақстан заңнамасында мұндай схемаларды ұйымдастыруға және жүзеге асыруға қатысы бар тұлғаларға ауыр жауапкершілік көзделген. Қауіпсіздік органдары мен билік пирамидалық схемаларды белсенді түрде бұзады және кінәлілерді анықтау және жазалау үшін тергеу жүргізеді.
