Манипуляциялық материалды көп жағдайда байқамай бөлісіп жібереміз, әсіресе әлеуметтік желіде. Оның жалған ақпарат екенін біле қоймаймыз. Өйткені жалған ақпараттар, фейк ақпараттар көп жағдайда адамның эмоциясына тікелей әсер етеді.
Біз эмоциямызға ие бола алмай қалған кезде, ондай материалды бірден бөлісіп жібереміз. Бірден бөліспеу үшін, 30 секунд ойлануға өзіңізді үйретсеңіз, ақпаратты оқыған кезде 30 секунд сыни пайымға уақыт берсеңіз, материалдағы мәліметтерге, ақпараттарға күмәнмен қарай бастайсыз. Және бір-екі дерек тексергеннен кейін оның күмән туғызатын, манипуляцияға толы және жалған немесе бұрмаланған ақпарат екеніне көзіңіз жетеді», – дейді Халима Тәжіқұл.
Ең бастысы, оның пікірінше, жалған ақпаратты таратпау үшін адам өзі дағдылану, машықтануы қажет. Бірінші кезде стереотип ойлаудан алыс болу керек. Көп жағдайда қалыптасқан стереотиптер эмоция туғызады, сондай қалыптасып қалған стереотиптер қосылған ақпараттар болса, эмоцияға ерік беріп, материалды бөлісіп жібереміз.
Сондықтан ең бірінші стереотиптен арылып, пікір мен фактіні, пікір мен ақпаратты ажырата алу керек. Бізде көп жағдайда пікірі мен фактіні ажырата алмайды. Сондықтан адам жалған ақпаратты таратуға, бөлісуге бейім келеді. «Кез келген ақпаратты оқыған кезде, логикаға салып, сын тұрғысынан қарау керек. Сыни ойлауды дамытып, үнемі күмәнмен, күдікпен қарап отырған жөн. Қазір журналистикада ең керек дүние – дата журналистиканы меңгеру.
Деректермен жұмыс істей білу керек. Яғни оқыған ақпараттағы деректерді сіз ресми деректерден, ашық дереккөздерден, сенімді дереккөздерден тексеріп көрсеңіз бірден белгілі болады. Фото-видеоларды да тексерудің тәсілдері, алгоритмдері жасалды.
