Кейінгі уақытта ұлттық киімдерге деген сұраныстың артқаны ерекше аңғарылады. Тек Наурыз мерекесінде ғана емес, тойларда да жаппай қазақтың ұлттық оюлы шапандары мен камзолдарын кию әдемі үрдіске айналды. Ал той иелерінің отбасымен бірдей етіп ұлттық киіммен шығуы тойдың сәні мен мәнін келтіргендей.
Рас, қазақ қыз-келіншектерінің киімге деген талғамы соңғы 5 жылда айтарлықтай өзгерді. Батыстық сәннен жалыққан болуы керек, қазір қолдан тігілген және ұлттық киімдерге, бас киімдерге тапсырыс көбейді. Оның үстіне биыл Түркістан облысында әз-Наурыз мерекесі он күн бойы атап өтілмек, соған орай әр күнге түрлі іс-шаралар жоспарланғаны белгілі. Осы орайда алдағы мерекелік күндерге дайындықтың киімнен басталатынын біліп, халықтың ұлттық киімге деген көзқарасын, ойын білмекке алдымен базарға барып қайттық.
Ұлттық киім сататын сауда нүктелерінде халық әдеттегіден көп жиналған. Тіпті мұндай нөпір ешқашан болмаған деуге болады.
Ұлттық киімдеріміздің ұмытылмай, қайта жаңғырып жатқанына, халықтың мерекелік көңіл-күйіне сырттай қызығып бақылай тұруға тура келді. Мектеп оқушылары топтасып, бірдей нақыштағы киімдерді шуласа алып жатса, балабақшаға баратын бүлдіршіндердің ата-аналары да қалысар емес. Бағасына келсек, 4-5-6 жасар ұл-қыздарға арналған қазақша көйлек, камзолдарды бас киімімен 7 мың теңгеден бастап алуға болады. Жалға алу жолдары да қарастырылған. Ер азаматтардың қазақтың ою-өрнегі басылған барқыт костюмдері қолдан қолға тимей тұр. Олар 10-12 мың аралығында сатылуда. Кейінгі кездері көпшілікті этностильдегі камзолдар өте қызықтыруда. Олар да сапасына қарай түрлі бағада. Бішкектен әкелген түрлері 15 мыңнан басталса, Түркиялық материалдардан тігілген көздің жауын алар қамзолдар 50-60 мыңның айналасында. Бағасына қарай сапасын да бірден ажырата білетін тұтынушының талғамы бүгінде өте жоғары. Қымбат болса да ерекше сәнді киінгісі келетін адамдар қажет болғандықтан қымбатсынып тұрған жоқ. Әрі дүкендерде бөліп төлеудің қолайлы жүйелері енгізілген. Сонымен саудасы қызып, ары-бері мойын бұруға мұршасы жоқ сатушыны әзер дегенде сөзге тарттық. Биылғы саудасы жайлы сұрадық, «Өздеріңіз көріп тұрғандай, биыл сауда керемет. Барлық мекемелердің қазақша киім киюді міндеттегені бізге жақсы болды (күліп). Оның үстіне Рамазан айына дейін қыз ұзату, беташар тойлары да көптеп өтуіне байланысты, келінге, жанындағы абысындарына, той қонақтарына кигізетін қамзол-шапандардың саудасы жүріп тұр. Десе де осы 1-2 айда ғана сауда жасап қаламыз, қалған айда бірқалыпты тұрады» деп жауап берді Марат есімді сатушы.
Иә, оқушылар мен мұғалімдердің жаппай бірдей етіп алып жатқан себебі, қаламыздың біршама мектептерінде ұлттық киім киіп жүрудің бір апталық челлендждері басталды. Бұл әдемі дәстүрді қаламыздағы Ататүрік, Ғ.Мұратбаев т.б. мектептері бастады.
Қаламызда этностильдегі киімдер кию жаппай белең алуда. Қыз-келіншектер тапсырыс беріп, өздері қалағандай етіп тіктіруде. Қазіргі таңда барша сәнқой жандардың көңілінен шығып, ұлттық киімдерімізді заманауи үлгіде ұсынып жатқан дизайнер, «Бикеш» сән үйінің иесі Шарбану Дурманқызын әңгімеге тартқан едік.
«Ұлттық құндылықтарымыз дәріптеліп, шеберлеріміздің қол еңбегі бағаланып жатқан кез де келгендей. Шүкір дейін, биыл ақпан айынан бастап тапсырыстар түсіп, тіпті үлгере алмағаннан, қосымша тігінші қыздар алдық. Былтыр 3 тігінші қыз болса, тапсырыстың көбеюіне байланысты қазір 7 тігіншіміз бар. Қазақтың ұлттық ою-өрнегі салынған киімдердің, ұлттық нақыштағы әшекейлі бұйымдардың сәнге айналғаны көңіл қуантуда. Бүгінде талғамы жоғары тапсырысшыларымыз сапаға аса назар аударады. Клиенттердің ойынан шығу үшін ұшқыр қиялға ерік беріп, ізденуге тура келеді. Қазіргі таңда асыл тастармен, әшекеймен көмкерілген түрлі камзол, шапан, кәжекей, кеудеше, белдемше сияқты сырт киімдерді, әшекейленген тақияларды тігіп жатыр-мыз. Олардың матасына, қосып тігілген бұйымдарына қарай бағасы әртүрлі. Ер-лердің ұзын шапандары 25 мыңнан бас-талса, матасы Түркиядан алынған тас-тары қымбат әсем шапандар 75 мыңға дейін сатылымда. Тапсырыстар облы-сымыздан ғана емес, еліміздің түрлі аймағынан, Ресейден де келіп түсуде.
Ұлттық болмысымыздан сыр шерте-тін ұлттық киімдерді, бұйымдарды жылына бір рет Наурыз мерекесінде ғана киіп, тақпай, ұдайы киіп жүрсек, күнделікті тұтынса қандай жарасымды болар еді», деген ізгі ниетін білдірді.
Расында, игі дәстүр жалғасын тауып ұлттық киімдерді үзбей кию әдетке айналса тамаша емес пе? Осы орайда, Наурызда ғана емес, барлық жиындар мен кездесулерге қазақша камзолын мақтанышпен киіп келетін апайлардың бірі, зейнеткер ұстаз Несіпкүл Өтебаева былай дейді: «Ең әдемі киім – ұлтымыздың киімі. Ұлттық нақыштағы киімді жандандыру әрқайсымыздың парызымыз. Өзімізден бастап, ұлттық киімді насихаттап, үстімізден тастамай киіп жүргеніміз абзал.Ұлттық киімдерді тойларда той иелері кию үрдісі – жақ-сылықтың нышаны. Ежелден қалып-тасқан ұлттық киімдеріміз ұлттық брендке айналып, жас буын да қолдап, жалғасын таба берсін дегім келеді».
Иә, бұрындары қадірлі қонақты, ел ағаларын сыйлап иығына шапан жауып, ілтипатын білдіретін, бірақ ол шапан-шақпыт сандықтың түбінде жылдап жатушы еді. Құдалық-тойларды айналып апаларымыздың «сөмке-айналымында» жүретін құнсыздау дүние еді. Бүгінде талғам да, ұлттық сана да өзгергенін аңғарғандаймыз. Ұлттық киімдердің кең қолданысқа еніп келе жатқаны қуантады. Олардың гардеробымыздағы ең қажет, ең қымбат, ең мағыналы да әдемі киімдеріміздің біріне айнала берсе екен.
Н.ИМАНҚҰЛОВА.
