Түркістан облысы құрылған күннен бастап шаһарды дамыту тұрғысындағы кешенді жобалар қолға алынғанын білеміз. Қазір сол бағытта жүргізіліп жатқан жұмыс қарқыны жоғары. Осы жобалардың ішінде оңтүстік аймақтағы ең ыстық нүктелердің қатарына жататын Түркістан қаласында микроклимат қалыптастыруға бағытталған «Жасыл желек» жобасы да іске асырылып жатыр. Бұл жөнінде облыс басшылығы Түркістанның климатын түпкілікті өзгерту жұмыстары да жоспарланып отырғанын тілге тиек еткен-тін. Ол үшін ағын су мәселесін шешу жұмыстары жүргізіліп жатқанын және қала маңында жалпы аумағы 7,5 мың гектарды құрайтын «Жасыл белдеу» құру жобасы да тыңғылықты іске асып келе жатқанын жария еткен.
Бүгінгі таңда қала аумағында 97,9 гектар аумаққа «жасыл белдеу» қалыптасып, 3 миллонға жуық ағаш көшеттері отырғызылғанын, оған қоса бұрынғы ұңғыма және ирригациялық арық көздері қайта қалпына келтіріліп, кейбірі жаңадан салынып жатқандығы айтылады.
Десе де әлі алда қыруар жұмыс күтіп тұр. Егілген ағаштардың өнімділігі, «жасыл белдеудің» көлемін облыс әкімі айтқан межеге жеткізу үлкен қажыр-қайратты талап етеді. Негізінде Түркістан аумағында «жасыл белдеуді» қалыптастыруға әсіресе оны сумен қамтуға толықтай мүмкіндік бар. Облыс орталығына ағын су жеткізу үшін Түркістан мен Кентау қалаларының шекарасынан Қосқорған ауылынан жасанды көл жасау, Шошқакөл маңынан жалпы сыйымдылығы 500 млн текше метрді құрайтын су қоймасын құру және қала іргесінен өтетін «Арыс-Түркістан» каналына үздіксіз су жіберу үшін Сырдария өзенінен арнайы канал қазу жақын күндерге жоспарланған. Егер осы аталған жобалар көп ұзамай қолданысқа берілсе, Түркістан қаласында жасыл же-лекті қуратып алмауға және оның көлемін едәуір арттыруға толық мүмкіндік туады.
Алайда, Түркістан қаласының төңірегінде аталған көлемдегі жұмыстың нәтижесімен микроклимат қалыптастыру қаншалықты қисынды. Жаздың аптап ыстығы мен қит етсе ағаш басын майыстыра күшіне мінетін шаңды дауылға осы жоба тосқауыл бола ала ма? Соңғы жылдары қала аумағында маса, аққанат сынды шіркей көбейді. Бұл құбылысты тұрғындар әсіресе көнекөз қариялар Сырдария өзенінің бойындағы қалың тоғайдың сиреуімен байланыстырады. Сонымен бірге, тоғайда көптеп кездесетін тамыры дертке дауа емдік қасиеті мол қызылмия өсімдігі табысын еселеуді көздеген жандардың көзқұртына айналды. Оған тосқауыл қоюға кейінгі уақытқа дейін жауапты салалардың пәрменді жұмысын көре алмадық. Соның салдарынан қазіргі күні Сырдария өзенінің Түркістан қаласына жақын маңдағы жағалауларында аталмыш өсімдікті кездестіру қиындап кетті. Кейінгі оншақты жыл көлемінде қызылмияның азаюымен бірге қалада шіркей көбейді. Тоғай көлемі де едәуір кеміген. Тәуелсіздіктің алғашқы жылдарында Сырдария өзені бойындағы орманды алқаптың негізгі бөлігі тұрғындардың қысқы отынына жаратылды. Пайда көздеген пысықайлар табиғаттың тылсым құбылысын ескерместен тіршілік қамын алға тартып, тоғай ағаштарын кедергісіз жинау үшін ну орманға сансыз от қойды. Сөйтіп, сол маңдағы тұрғындардың қолынан жапа шегіп селдірей түскен орманды алқап, бүгінде күннің аптап ыстығын басуға қауқары жетпей тұр. Кейін келе қысым күшейіп, отын сату түпкілікті жоқ болып кетпегенімен айтарлықтай қысқарды. Қазіргі күні сиреген тоғайдың шарапаты өзен жиегінен ары аспай тұр. Сондықтан Түркістанда жайлы ауа-райын қалыптастыру ісін әлі де жан-жақты зерделеп, әуелі Сырдария бойындағы тоғайды қалыпқа келтіруді ойластырған жөн секілді.
