2021 жылдың қыркүйек айында Қазақстан Республикасының Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев 10 ұлттық жобаны жүзеге асыру туралы бастама көтерген болатын. 10 жобаның ішіндегі өзектілерінің бірі – «Жасыл Қазақстан» ұлттық жобасы. Осы арқылы еліміздегі экологиялық жағдайды жақсартып, халыққа қолайлы өмір сүру ортасын қалыптастыру көзделіп отыр.
Қасым-Жомарт Тоқаев, Қазақстан Республикасының Президенті:
– Қазақстанда экология проблемасы бар және оны тез арада шешу керек. Осыған орай елде жаңа Экологиялық кодекс қабылданды. Құжат мұқият талданды, сондықтан ол барлық стандарттарға сәйкес келеді. Үкімет алға қойған тапсырмаларды орындауды бақылауына алу керек. Сонымен қатар біз 2 млрд көшет отырғызуымыз керек. Халық бұл ұсынысты қуана-қуана қабыл алып отыр. Көгалдандыру мәселесіне бей-жай қарауға болмайды. Ағаштарды егу үшін қоғам белсенділерімен, ғалымдармен бірлесіп кәсіби талдау жасауымыз керек.
«Жасыл Қазақстан» жобасы еліміздегі экологиялық мәселелерді шешуге бағытталған. Еліміз бойынша шығарылатын қалдықтарды қайта өңдеудің көрсеткіші өте төмен, небәрі 18 пайыз ғана. Ұлттық жоба аясында бұл көрсеткіш 34 пайызға дейін көтеру жоспарланып отыр. Қоқысты бөлек-бөлек жинау үшін инфрақұрылым жасақталмақ. Тұрғындар арасында қоқысты бөлек жинауды насихаттау да жұмыс жоспарына кіреді. Осылайша қоқыс полигонына түсетін қалдықтардың көлемін азайту қарастырылуда.
Жобаға сәйкес, Қазақстанның 6 қаласында, Нұр-Сұлтан, Алматы, Шымкент, Қарағанды Өскемен, Ақтөбеде қоқыс өртейтін зауыт салу жоспарланып отыр. Осы қалаларда қазір зауыт салынатын жер де бөлініп қойды. Осы жұмыстардың барлығы жеке меншік инвесторлар есебінен жүзеге асырылады. Бөлінетін қаржы көлемі 293 млрд теңге. Ал полигонға түсетін қоқысты «Waste to Energy» жобасы аясында өртеу қарастырылған. Бюджеттен қаржы бөлу қарастырылмаған. Жоба сәтті жүзеге асса, оны бүгін ел көлемінде таратылатын болды.Бұл ұлттық жобаларды мемлекет сапалы түрде жүзеге асыруға атсалыспаса экономикалық нәтижесі бола қоюы қиын. Қырауар қаржы салынатын қандай да бір жобаға біреу жауапты болуы керек. Қазіргі таңда біз 15 триллион теңге салып, жүзеге асырмақшы болып отырған ұлттық жобаларымызға 7-8 министрлік жауапты. Жобаға жауаптылардың саны көп болған сайын нәтиже де дұрыс болмақ. Жауапты нақты бір адам болса тіпті жақсы болар еді. Бұл жоба математикалық, экономикалық модель бойынша жүщеге асырыла ма, осыны да анықтап алған жөн.
Осы уақытқа дейін талай бағдарламалар қабылданды, қаржы да бөлінді. Бірақ нәтиде айтарлықтай болған жоқ. Осы уақытқа дейінгі бағдарламалардың орындалмағаны үшін ешқандай шенеунік жауапқа тартылған жоқ. Сондықтан осы жолы Президент нақты нәтиже болатындай ұлттық жобаларды ұсынып отыр.
Мамандардың айтуынша, әр ұлттық жобаның бағдарламасындағы іс шараларға белгілі бір адам жауапты.
Қазақстан аумағының басым бөлігін шөлейтті дала алып жатыр. Орманның үлесі бар-жоғы 4-8 пайыз. Біз үшін жыл сайын жасыл желек санының артқаны маңызды. Сондықтан талдарды жасылы аз аймақтарға отырғызу жоспарланып отыр.
Президент Қазақстанның елді-мекендері мен қалаларына 15 млн тал егуді тапсырған. Көп жағдайда елімізде сонша қаржы жұмсалып отырғызылған ағаштар суғарылмай қурап қалып жатады. Миллиондаған жасыл желекті суару мәселесі де оңай емес. Әр азаматтың ағаштарды суғаруға атсалысуымен және жаңа технологиялардың көмегімен бұл мәселе шешіледі.
Ұлттық жобалардың 2025 жылға дейін Қазақстан экономикасының дамуына қосатын үлесі жыл сайын 0,5-0,22 пайыз болмақ.
Тұтастай алғанда, жобаны іске асыру халықтың нақты кірістерінің ұлғаюына, ІЖӨ-нің 231 млрд теңгеге өсуіне ықпал етіп, 60 мыңға жуық жұмыс орны ашылады деп болжануда. Министр бұл жоба әлеуметтік нәтижеге қол жеткізуге арналғанын жеткізді. Бұдан басқа аталған стратегия көлдердегі су сапасын жақсартуға, сондай-ақ суару кезінде шығынды азайтуға мүмкіндік береді. Сол секілді орманды аумақты 5%-ға дейін ұлғайтуға жол ашады деп сендірді жоба авторлары.
Басқа ұлттық жобалармен салыстырғанда «Жасыл Қазақстан» жобасы әлеуметтік салада нәтижеге қол жеткізуге бағытталған. Ауаның тазаруы, қалдықтарды қайта өңдеуден келетін пайда, ағаш егудің тиімділігі, су ресурстарын үнемді пайдалану секілді тұстары халыққа пайдалы болатыны сөзсіз. Сондықтан экономикалық нәтижеден гөрі еліміздің әлеуметтік саласын оңтайландыруға ұлттық жобаның берері мол.
