Психолог жалған ақпараттардың тағы бір ерекшелігі – олардың тез таралуында екенін атап өтеді. Фейк жаңалықтардың аудиториясы өте үлкен және оның кімге көбірек, кімге аз әсер ететінін айту қиын, дейді маман.
“Көбінесе өмірлік тәжірибесі аз немесе білімі төмен адамдар фейк жаңалықтарға көбірек бейім болатынын атап өткім келеді, бірақ бұл бірінші сигнал ғана. Технологияның дамыған заманында жалған жаңалықтар бұрын-соңды болмаған деңгейге жетіп, жаңа пішіндерге ие болды, сондықтан оған бой алдыратындар көбейетіні де заңды. Ең бастысы, адамдарды екі лагерьге бөлуге болмайды – жалған жаңалықтарға сенетіндер мен сенбейтіндер, өйткені бұл үгіт-насихаттың мақсаты: бөлу және сенімсіздік атмосферасын тудырады”, – дейді ол. Бұл туралы stan.kz сайтына сілтеме жасаған 4tagan.kz жазады.
Психолог жалған ақпараттардың арбауынан ешкім қорғалмағанын ескертеді. Ол жалған жаңалықтар жасау үшін адамның білімі, өмірлік тәжірибесі мүлдем маңызды емес екенін баса айтады. Сондықтан сыни ойлауды үйрету, қырағы болу және эмоцияларға толы мазмұн әрқашан сенімді бола бермейтінін түсіну өте маңызды. Көбінесе керісінше болады — үгіт-насихат жасаушылар адамның эмоцияларымен ойнауды ұнатады.
Психолог сонымен қоса жалған ақпараттарды танымал тұлғалар таратқан кезде адамдарға сенімдірек болып көрінетінін айтады.
“Көпке белгілі адам ақпаратты таратқанда, олардың әрекеті әлеуметтік дәлел ретінде қабылдануы мүмкін, бұл басқалардың ақпарат белгілі тұлғадан шыққандықтан сенімді деп болжауына себеп болады. Атақты адамдар көбінесе ықпалды болып көрінеді. Осылайша, белгілі адамдар таратқан жалған ақпаратқа сену үрдісіне психологиялық факторлардың жиынтығы әсер етеді, соның ішінде беделді қабылдау, әлеуметтік дәлелдеу т.б. Бұл психологиялық механизмдерді түсіну сыни ойлау мен медиа сауаттылықты дамыту үшін өте маңызды, әсіресе ақпарат әлеуметтік және дәстүрлі арналар арқылы тез таралатын дәуірде”, – деп жалғады маман.
Психолог фейктің адамның жанды жеріне тиіп кететін кездері болатынын ескертеді – ашу, алаңдаушылық, қорқыныш, үрей һәм жеккөрушілік. Мысалы, бизнестегі проблемалар, төмен жалақы, әлеуметтік кепілдіктердің жоқтығы, азық-түлік бағасының өсуі туралы ақпараттар.
