Қоғамда төтенше жағдай жарияланған уақыттарда, басқа да шетін жағдайларда прокуратура өкілдері жалған ақпарат таратқандарға жаза бар екенін үнемі ескертіп, мәлімет таратып отырады. Қазір елді алаңдатып отырған су тасқынына байланысты Мемлекет басшысының өзі үндеу жариялап, «Бұқаралық ақпарат құралдарына, белсенді азаматтарға және блогерлерге айтарым, жұртты дүрбелеңге салатын жалған ақпараттарды таратпау қажет. Қазіргі уақытта билік пен қоғамды ұйыстыратын әрекеттер жасау аса маңызды. Азаматтарды тек қана ресми ақпарат көздеріне сүйенуге шақырамын», – деді. Бұл туралы «Aqiqat»-қа сілтеме жасаған 4tagan.kz жазады.
Жалған ақпарат деп жалпылама айтқанымызбен, оның түрі көп. Оларға ғылым о баста ат қойып, айдар тағып қойған.
Жалған ақпаратқа қатысты қалыптасқан атауларды тізбектеп беруді филология ғылымдарының кандидаты, әл-Фараби атындағы ҚазҰУ-нің қауымдастырылған профессоры, қазір Джордж Вашингтон (АҚШ) университетінде ғылыми тағылымдамадан өтіп жүрген ғалым Қ.Нақысбекқызынан сұрадық.
Қ.Нақысбекқызы: Ақпараттық сауат немесе медиасауат ұғымы – ақпаратты рефлексиялық анықтауды, ақпараттың қалай жасалатынын және бағаланатынын түсінуді және жаңа ақпараттық білімдерін этикалық тұрғыдан дұрыс қолдана білуді қамтитын қабілеттер жиынтығы.
Фактче́кинг (ағыл.fact checking) – күмәнді ақпараттағы немесе мәліметтердегі фактілерді тексеру.
Дипфейк (ағыл. deep learning + fake, Deepfake) – жасанды интеллект көмегімен суретті, бейнені немесе дауысты синтездеуге арналған әдіс. Мысалы, 2020 жылы британдық Channel 4 телеарнасы Елизавета ІІ атынан жалған рождестволық құттықтау берген.
Медиагигиена ұғымы – бұл ақпарат мұхитында ақпаратты дұрыс пайдалануды және психикалық тұрақтылықты сақтауға көмектесетін дағды.
Медиагигиенаны сақтау дегеніміз – ақпарат тұтынуда әркім өзі үшін және жақындары үшін жауапкершілікті сезіну.
