Интернеттің игілігін өз кәдесіне жаратқан ақпарат құралдарына қазір қандай да бір шектеу қою қиын. Сала сарапшылары, медиа зерттеушілер мен кәсіби мамандар соңғы жылдары жалған ақпаратпен, яғни «фейкпен» күрес мәселесін жиі көтеріп жүр. Осыдан 20 жыл бұрын АҚШ-та «деректерді тексеру» – ағылшынша «fact-checking» ұғымы да пайда болған-ды. Бұл бағытта жасалған шетелдік зерттеулерден көз сүрінеді. Зерттеумен шұғылданатын арнайы ұйымдар мен редакциялар да бар.
«Әлеуметтік желі арқылы тексерілмеген, жалған, фейк ақпараттың таралу жылдамдығы кәсіби деңгейде жазылған ақпаратпен салыстырғанда 70 пайызға жылдам заманда бұқаралық ақпарат құралдары үшін ең басты мәселе – тұтынушы сеніміне селкеу түсірмеу. Қазір жылдам, эксклюзивті хабар таратамын дегенді басты қағида етіп алған журналистер осы жағынан көп сүрінеді. Бұл – отандық және шетелдік журналистерге ортақ негізгі мәселе», дейді медиа зерттеуші Ә.Текенова.
Жалған мәлімет тарату – бүгінгі ақпарат саласының басты ауруы десек артық болмас. Бұған, әсіресе пандемия кезінде нақты көз жетті. Дүние жүзінің дәрігерлері жаппай белгісіз вируспен, ал миллиондаған адам өз өмірі үшін күресіп жатқанда жаһанда тағы бір індет пайда болды. Дүниежүзілік денсаулық сақтау ұйымы оны «инфодемия» деп атап, одан келетін қауіп коронавируспен бірдей екенін ескертті. Міне, осыдан-ақ ақпараттың қандай күшке ие екенін аңғару қиын емес. Ең сорақысы – осы жалған, расталмаған деректердің ресми БАҚ-та да кездесетіні.
Жалған ақпарат таратқандар бір күндік назарға іліккенімен, ұзақ уақыт жинаған беделінен сол мезетте айырылуы мүмкін екенін ескергені жөн болар. Қазіргі ең басты «әлеуметтік капитал» сенім болған тұста объективті ақпараттың бәсі әрдайым биік болары хақ.
