Түркістан облысының полиция департаменті жалған ақпарат таратқаны үшін қатаң жауапкершілік қарастырылғанын еске салады. Өткен материалдарда айтып өткеніміздей, мұндай жағдайлар өте көп. Оның жазасы да жеңіл емес. Бірақ тоқтайтын түрі жоқ. Еліміздің заңнамаларында осындай қылмысқа қандай жауапкершілік, жаза қарастырылғанын бір шолып шығуды жөн көріп отырмыз. Қылмыстық және әкімшілік кодекс баптары Қазақстанда жалған ақпарат таратқандарға 20 АЕК сомасындағы айыппұл төлеуден бастап, 7 жылға бас бостандығынан айыруға дейінгі жаза көзделген. Ақпарат тұтынушылардың көбі мәліметтің рас-өтірігін ажырата алмайды. Әсіресе апатты және төтенше жағдайлар, саяси оқиғалар кезінде әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде жалған хабарламалар көптеп тарайды. Қазақстан заңнамасына сәйкес, фейк ақпарат таратқандар жазаланады. Бірақ көп адам мұндай әрекеті үшін қылмыстық жауапкершілікке тартылатынынан бейхабар. Жалған ақпарат тарату 2015 жылы жаңа Қылмыстық кодекс қабылданғаннан кейін қылмыс түрінде (274-бапқа сәйкес) қарастырыла бастады. Жоғарғы соттың ақпараттық базасындағы мәліметтерге сенсек, 2015-2016 жылдары – 2, 2017 жылы – 4, 2018 жылы – 1, 2019 жылы 3 іс қаралған. «Қылмыс құрамының басты шарттарының бірі – таралған ақпараттың қоғамға, азаматтарға елеулі зиян келтіруі. Яғни таралған ақпарат қоғамда резонанс тудыруы қажет. Істердің аздығынан сот практикасын да болжау қиын», дейді заңгер Болатбек Ержан. Мысалы, 2019 жылғы Арыс оқиғасына қатысты «WhatsApp»-тағы «4-сынып бастауыш мектебі» чатында жалған аудиожазба таратқаны үшін Арыс қаласының тұрғыны 3,5 жыл бас бостандығынан шектеу жазасына тартылды. Өз кінәсін толық мойындап, процессуалдық келісімге келгендіктен оған бас бостандығынан айыру жазасы қолданылмады.
Ж.БАҚЫТБЕКҰЛЫ
