Қаржы пирамидаларының белгілері оларды анықтауда маңызды рөл атқарады, себебі бұл белгілер бағдарлау мен қорғау механизмдерін қалыптастыруға мүмкіндік береді. Ең алдымен, қаржы пирамидаларының жүйесі мүдделі инвесторлардың өз қаражаттарын салу үшін тарту әдістерін қабылдайды. Бірінші белгі – уәде етілген табыстың жоғары болуы. Инвесторларға әдетте, басқа инвестициялық құралдарға қарағанда біршама жоғары, тіпті көбінесе сенімді, бірақ шын мәнінде жүзеге аспайтын ұсыныстар жасалады. Мысалы, шаблонды түрде «ай сайын 20%-дық табыс» сияқты ұсыныстар жиі кездестіруге болады.
Екінші белгі – инвестицияның ашықтығының болмауы. Нақты жоба немесе кәсіпорынға ақша құюдың орнына, пирамиданың айналасында не болып жатқанын түсіну қиын. Негізгі есептер мен қаржылық көрсеткіштер көбінесе жасырын күйде қалып, қатысушылардың тек жоғары табыстарға қызығушылығын тартумен шектеледі. Түскен қаражат қайда жұмсалып жатқаны туралы нақты ақпарат берілмейді, бұл да алаяқтықтарына қарап, маңызды белгі болып табылады.
Сондай-ақ, каржылық пирамида белгілерінің қатарына қатысушыларды тарту әдісі жатады. Адамдарға оңай жолмен табыс табу мүмкіндігі ұсынылады және оларды ынталандыру үшін «аяқ асты» ұсыныстар мен «шапшаң» әрекет жасауға мәжбүр етеді. Кез келген қорықтар мен күмәндерді жою үшін, тіпті таныс немесе адамдар ұсынатын демеушілік жүйелері арқылы да көпшілік арасына үгіттеледі.
Келесі белгі – төмен тартылған қаржыға қарамастан, пирамиданың жұмысын қамту немесе ұзақ мерзімді перспективада жұмыс істемейтін жобалардың болуы. Бұл механизм бойынша жоғарғы деңгейдегі қатысушылар төменнен келген жаңа қаржымен қамтамасыз етіліп, тек жаңа қатысушылардың салымдарынан тәуелді болып қала береді. Бастапқы қатысушылар жоғалған ақша немесе үлестік міндеттеме туралы ашық айтылмаса да, көбісі белгісіздік күйінде инвестицияларын сақтап қалуға тырысады.
Қаржы пирамидаларының тағы бір маңызды белгісі – құқықтық аспектілердің болмауы. Заңнамаға сәйкестігінің жеткіліксіздігі немесе тіпті мүлде жоқ болуы инвестициялау схемасының күмәнді екендігін көрсетеді. Алаяқтық схемалардың басым бөлігінде құқықтық қорғау механизмдері болмайды, соның нәтижесінде қатысушылар өз қаржыларын тарату кезінде құқықтық көмек ала алмайды.
Сондай-ақ, қаржылық пирамидалар үшін актуалды белгі – уақытша қысым көрсетіп, шешім қабылдауда мәжбүрлеу. Жылдам шешім қабылдауға деген қажеттілік, мысалы, «тек бүгін немесе бүгін ғана» деген шектеулер тек алаяқтық схемалардың аясында орын алатын құбылыс. Инвесторларды қалыптасқан тәуекел жағдайлары туралы терең жете түсіндіру және уақтылы қорытынды жасау мүмкіндігінен айыру арқылы қаржы пирамидалары қатысушылардың шошыту мен қанағаттанбаушылығын туындатады.
Қаржы пирамидаларының мәліметтері қарапайым және айқын, алайда олардың мәнін түсіну үшін кеңінен жорамал жасау қажет. Себебі жекелеген белгілердің болуы ғана мәселені көтермейді, жалпы бедел мен ақша табу мүмкіндігін сезіну өткергелі отырған қауіпті жан-жақты бағалау қажет. Сонымен қатар, жеке қаржылық сауаттылық деңгейінің төмендігі мен ақпараттық оқшауланушылықтың да әсері зор. Инвесторлардың таңдау жасау кезінде дұрыс шешім қабылдауға ықпалы бар факторлардың бірі — білім мен түсінік сапасы.
Осылайша, қаржы пирамидаларының белгілерін білу, оларды анықтау және ұтымды шешім қабылдау үшін білікті сарапшылар мен мамандарды жаңылдырмаған жөн. Жобаның не пірамидалық схеманың ұзақмерзімді перспективада қаншалықты тиімді болуы, олардың белгілерін танып, байланысchaften, көлемі мен тактикасын ескере отыра бағалана тиіс. Бұл міндеттер қаржылық тәртіп пен ұйымшылдықты талап етеді, сондықтан қатысушылардың өз құқықтарын қорғай отырып, өздерінің қаржылық жағдайларын бөлу кезіндегі жауапкершілігі мен білім деңгейін арттыруы қажет.
