Қаржы пирамидалары Түркістан облысының тұрғындары үшін елеулі қауіп төндіруді жалғастыруда. Алайда, мұндай схемалардың негізгі белгілерін біле отырып және сақтық шараларын қолдана отырып, сіз өзіңізді және жинақтарыңызды қорғай аласыз. Қаржылық сауаттылықты арттыру, компанияларды мұқият тексеру, жоғары кірістілік уәделеріне күмәндану және кәсіби мамандармен кеңесу – қаржылық қауіпсіздіктің негізгі қадамдары. Алаяқтардың қулықтарына берілмеңіз және сіздің қаржыңыз қауіпсіз болады.
Соңғы бірнеше жылда қоғамда скам сияқты құбылыс туралы көбірек айтыла бастады. Ағылшын тілінен аударғанда scam сөзі «афера» немесе «алаяқтық» дегенді білдіреді. Негізінде, скам – бұл тез пайда табу мен байып кетуді мақсат ететін алаяқтық инвестициялық жоба.
Алаяқтықтың бұл түрі туралы не білу қажеттілігін және одан қалай қорғану керектігі жөнінде Fingramota.kz-ке сілтеме жасаған tagan.kz жазады.
Скамның қандай түрлері бар
Инвесторлар арасында уәде етілген дивидендтер мен пайыздарды төлеуді тоқтататын, сондай-ақ өзінің мәміле шарттарын бұзатын жобалар скам деп аталады. Негізінен скам жобалары қаржылық пирамида болып табылады. Яғни, жаңа клиенттердің есебінен бұрын келгендерге пайыздар төленеді, оларды осылай тарта отырып, өздерінің адалдығына сендіреді. Адам артық пайда тапқаннан кейін оның сақтығы мен ұтымды ойлау қабілеті төмендейді.
Кез келген скамның мақсаты – сенім білдірген жәбірленушіден алданып қалғанын болжағанға дейін мүмкіндігінше тезірек ақша жинау. Схемалар әр түрлі болуы мүмкін – мұнда бәрі заманауи технологиялардағы алаяқтардың тапқырлығы мен шеберлігіне байланысты. Алайда нәтиже бір болады: алданған салымшылар және тиімді жобалардың жоғалған басшылары.
Әлемде скамның көптеген түрі бар, бірақ ең көп тарағандары мыналар:
электрондық пошта бойынша және әлеуметтік желілердегі спам, бұл жағдайда өте тиімді акциялар туралы хабарландырулар болады;
интернет-дүкендер арқылы жұмыс істейтін жалған сайттар. Мысалы, Amazon немесе Wildberries;
ірі және табысты компаниялардың хаттары ретінде көрінетін фишингтік хаттар;
жалған тауарлардың жарнамасы. Мысалы, «Миллионер сияқты ойла» а-ля марафоны;
криптовалюталар – бұл сала алаяқтарға арналған қойма, өйткені мемлекеттер оны қалай реттеуге болатынын әлі ойлап тапқан жоқ және мүдделі адамдарға кез келген нәрсені айтуға болады. Мысалы, оларды ондаған есе өсетін жаңа биткоинге инвестиция салуға көндіру;
активтерді басқару – алаяқтар өздерін табысты брокерлер ретінде көрсетіп, ең тиімді және болашағы бар жобаларға ақша салуға уәде береді;
төлем сервистері – алаяқтар түрлі платформаларды жасайды, олардың айтуынша, онда электронды валютаны сақтау тиімді, ал шын мәнінде олар қажетті соманы тергеннен кейін жоғалып кетеді;
болашағы бар стартапты іске қосу – алаяқтар сенімді азаматтарды болашақ мега-сәтті жобаға инвестиция салуға болатынын, бірақ оған инвесторлар қажет деп сендіреді.
