Қазақстан Республикасы Қылмыстық кодексінің 217- бабына сәйкес Қаржылық (инвестициялық) пирамиданы құру, яғни тартылған қаражатты қабылданған мiндеттемелердi қамтамасыз ететiн кәсiпкерлiк қызметке пайдаланбай, жеке және (немесе) заңды тұлғалардың ақшасын немесе өзге мүлкiн не оған құқығын қайта бөлу және бiр қатысушыларды басқалардың жарналары есебiнен байыту арқылы осы активтердi тартудан табыс алу (мүлiктiк пайда табу) жөнiндегi қызметті ұйымдастыру, сол сияқтықаржылық (инвестициялық) пирамидаға немесе оның құрылымдық бөлімшесіне басшылық ету үшін қылмыстық жауаптылық көзделген. Қазіргі кезде қоғам арасында желілік маркетингке (сағаттар, косметика, тұрмыстық химия т.б. сатуға) және әлеуметтік желідегі мессенджерлеріне шақырту сілтемелері арқылы қағидатына негізделген (WhatApp, В контакте, Telegram арқылы) «Қаржылық перамидалар» көбеюде. Әдетте «Қаржы пирамидалары» өздерін инвестициялық кәсіпорын ретінде көрсетеді. Олар көбіне акциялар мен облигацияларды сатып алу, жоғары өнімді құрылыс, зергерлік бұйымдарға салуға уәде береді.
«Қаржы пирамидасы» — бұл табыс алудың алаяқтық схемасы. Сізге өте жоғары пайыздық мөлшерлемелермен инвестиция құю ұсынылады да кепілдендірілген табыс беріледі және осылай табыс табуға таныстар мен достарды белсенді тартуды сұралады. Абай болыңыз, табысты деп жүрген инвестициялық компанияңыз қаржылық пирамидаға айналуы мүмкін. Қаржы пирамидасының ерекшелігі — тез және оңай ақша табу туралы уәде беру болып табылады. «Қаржы пирамидасының» белгілері келесідей болады:
— Ақшалай қаражатының ауқымды сомасын салу қажеттілігі.
— Инвестицияға жоғары қызығушылық, жылдам кері қайтару туралы уәде;
— Төлем алу үшін таныстарыңызды көптеп тарту қажет, сосын олар өз ақшаларын сол жерге салуы тиіс.
— Компания қаражат жинау қарсаңында тіркелген, оның ең төменгі жарғылық капиталы және жалғыз құрылтайшысы бар. Тіркеуді ҚР Қаржы министрлігі Мемлекеттік кірістер комитетінің сайтында «Салық төлеушілерді іздеу» сервисі арқылы тексеруге болады .
— Әлеуметтік желілердегі белсенді жарнама, түрлі таныстырылымдар, түрлі жүлделер ұтысы, сыйлықтар, сапарлар, үнпарақтар, поштамен және электрондық поштамен жаппай тарату .
— Шарттарында егер бірдеңе дұрыс болмай қалса, ешкім жауапкершілікке тартылмайтынын анық көрсетеді.
— Компания өзін микроқаржы ұйымы, «несиелік бюро», « қарызға қарсы бағдарлама», «қаржылық қызмет көрсету орталығы» деп атауы мүмкін. Олар келесі қызметтерді ұсынады: «Сізге банктен бас тартылды ма? Біз көмектесеміз!» «Біз сіздің несиеңізді қайта қаржыландырамыз! Қарыздан құтыл!»
— Олар қолма-қол ақшаны қабылдайды немесе Интернет-төлемдер мен аударымдардың әртүрлі жүйелерін компанияның банктердегі арнайы есеп шоттарын пайдаланбай қолданады.
Қаржы пирамидасының желісінде болсаңыз не істеу керек?
1) Тағы бір рет, бұл компанияның «Қаржылық пирамида» екендігіне көз жеткізіңіз және жоғарыда сипатталған белгілерін ұстаныңыз.
2) Егер сіз бұған сенімді болсаңыз және қаражатыңызды кері алғыңыз келсе, бұл оңай болмайтынына дереу дайындалыңыз.
3) Сіздің қолыңызда алаяқтарға ақша аудару фактісін растайтын құжаттар болса (келісім, банктік шот бойынша үзінді көшірме , қолма-қол ақшаны беру туралы бұйрық), сіз пирамидаға кірген адамға дереу хабарласыңыз.
4) Егер пирамида схемасы әлі де күшінде болса, компанияға жазбаша шағым беріңіз. Ақшаны қайтарып беруді талап етіңіз және ақшаны қайтарып алмасаңыз, қылмыстық іс қозғау үшін құқық қорғау органдарына хабарласатын ұйымдастырушыларға хабарлаңыз.
5) Егер олар сізге бермесе, олар «ақша қазір жүйеде, оны қайтара алмайсың» деп жауап берсе, дереу құқық қорғау органдарына хабарласып, алаяқтарға бұл туралы хабарлаңыз. Әдетте бұл жағдайда ақшаны қайтарып алу мүмкіндігі әлдеқайда жоғары болады.
«Қаржылық пирамида» құрбандарының арасында көп қаражаттарынан, мүліктерінен айырылған азаматтар көп. Көбісі ақшаны жоғалтуға көніп, ешқандай шара қолданбай жатады. Бұл алаяқтардың адамдарды алдауды жалғастыруына ықпал етеді. Сол себепті, егер Сіз алдаған болсаңыз – «ҮНДЕМЕЙ ОТЫРМАҢЫЗ! ӘРЕКЕТ ЕТІҢІЗ! ӨЗ ҚҰҚЫҒЫҢЫЗДЫ ҚОРҒАҢЫЗ!».
АЗАМАТТАР, ҚЫРАҒЫ БОЛЫҢЫЗДАР!
