САУАТТЫ ЖАНҒА СЕРГЕЛДЕҢ ЖОЛАМАЙДЫ

Қазір жедел несиенің заманы болып тұр. Екінші деңгейлі банктер несие берерде тұтынушының қарызды қайтару қабілетіне, материалдық мүмкіндігіне мән береді. Ал онлайн несие ұсынатындарда талап
аз. Тіпті, несиені онлайн рәсімдейтін мұндай ұйымдарға керегі азаматтың жеке басын анықтайтын
төлқұжат қана. Соның кесірінен азаматтар мұндай несиенің үстеме пайызының көптігіне назар аудара бермейді. Алайда, онлайн-несиені оңай рәсімдеген азаматтар несиені дер кезінде қайтара алмаған жағдайда туындайтын қиындықтарды есепке алмайды. Себебі, шағын несие беру ұйымдарының пайыздары өте үлкен.
Мұны сотқа түскен істерден аңғару қиын емес. Осылайша қаржыдан қиналған тұлғалар жеңіл несиеге қызығып, қарызға белшеден батуда. Берешек көлемі өсіп, соған орай шектеулер көбейген кезде қарапайым халық амалсыздан сотқа жүгініп, көмек сұрап жатады. Бұған қоса, қаржы ұйымдары да несие
алып, оны төлеуден жалтарып жүргендердің үстінен жиі шағымданатын болған.
Жалпы, онлайн-несие қызметін рәсімдеуде туындаған даулар бойынша құқықтық тұрғыдан зерттеу
жүргізіп, халыққа оның салдарын түсіндіру кезек күттірмейтін мәселе.
Мұндай дауларды саралай келе түйгеніміз, азаматтар банк несие бермеген соң амалы таусылғандықтан
ешбір талап қоймайтын ірілі-ұсақты әлдебір компанияларға жүгінеді. Қарыз аларда оның пайызына да, салдарына да мән бермейді. Сонымен қатар, мұндай қаржы ұйымдарының банк сияқты құзыреті жоқ екенін білген кейбір азаматтардың берешегін қайтармауға тырысатынын да байқап жүрміз. Қалай болғанда да азаматтар берешектен құтыла алмайтынын түсінуі керек. Өйткені, қарыз төлемі кешіккен сайын қаржы
ұйымдары үстемақы пайызын аяусыз өсіре береді. Осыдан келіп, қарыз алушы мен қарыз берушінің
арасында түсінбеушілік туындайды. Былай қарағанда, екеуі де заң бұзушы. Біреуі қарыз қайтармай
қойса, екіншісі арнайы сертификат немесе арнайы рұқсатсыз банк ісімен айналысқан. Осындай кезде сот арбаны да сындырмайтын, өгізді де өлтірмейтін ортақ шешімді табуға міндетті.
Ж.АРСТАНОВА