Егер адамның дін туралы түсінігі өзгерсе, дүниетанымы да өзгереді, дүниетаныммен бірге ділің де, тәрбиең де, тұтас өміріңде басқаша арна табады.
Екінші эффект. Ғылымда «паника» (үрей) деген ұғым бар. Егер соғыс кезінде кім «үрейге» берілсе, сол жеңіліске ұшырайды. Сол сияқты, бұқаралық үрей де белгілі бір мақсатта қолдан жасалады. Үрей тек соғыста ғана емес, күнделікті өмірде де өте қауіпті. Ақпараттық қарым-қатынастың жылдамдығы артқан уақытта қоғам арасында үрей тудырудың қаншалықты қауіпті екені айтпаса да түсінікті. Үрей болған жерде мақсат болмайды. Сол себепті, жалған діни ақпарат тарату, теріс діни пікір қалыптастыру, сол арқылы үрейлендіру – басқарудың бір құралы. Бұл процесс ұзақ уақыт бойы программаланып, адамның күнделікті іс-әрекеті мен жеке өміріне дейін әсер етеді. Оның нәтижесін күнделікті өмірден көріп, байқап жүрміз. Жалған діни ақпарат арқылы түрлі догмалар мен идеологияларды қалыптастырудың әсері өте күшті. Атом бомбасының зияны белгілі бір территория мен уақытты қамтыса, діни жалған ақпарат территория мен уақытқа тәуелді емес. Өйткені, ол адамның санасында дүниетанымдық деңгейде тамыр жаятындықтан мыңдаған жылдар бойы сақталып, ұрпақтан ұрпаққа жеткізіліп отырады. Екінші эффектінің нәтижесі – үрей мен мақсатсыз әрекет.
Үшінші эффект. Теріс діни ақпараттың басқарушы әдіс екені анық. Бұл күрделі процесс ақпаратты тасымалдау арқылы іске асатыны да белгілі. Мәселен, бүкіл әлемнің, ғаламның өзіндік ырғағы бар. Электрон – атом ядросының шеңберінде тербеледі. Атом молекуланың шеңберінде тербелісте болады. Ай Жерді айналып тербеледі. Жер Күнді айналып үздіксіз тербелісте болады. Ал, өз кезегінде күн галактика кеңістігінде тербеліп қозғалады. Жарық – тербелістен тұрады, магниттік толқын – тербеліс, дыбыс – тербеліс, радиоактивті толқын – тербеледі. Ал тербелістер белгілі бір өлшемдегі – ақпараттан тұрады. Мысалы, радио толқыны да белгілі бір өлшемдегі ақпарат. Ол толқын – нақты бір ақпаратты тасымалдайды. Демек, радио толқыны ғаламның бір бұрышынан, екінші бұрышына белгілі бір құрылымы, өлшемі бар ақпаратты тасымалдайды. Сонда тасымалдау деген не? Бұл жеткізу деген сөз. Ал, ақпаратты бір жерден екінші жерге жеткізу – басқару процес екені анық.
Ә.БЕКТҰР, ҚМДБ баспасөз бөлімінің бас маманы, дінтанушы
