Қоғамдағы түйткілді мәселенің бірі – fake ақпарат. Расында жалған ақпарат адамдарды адастырып, табысынан айырып, жолдан жаңылдырғанын көріп, естіп жүрміз. Бір жағы, жалған ақпараттың артында алаяқтық пиғылдар жасырынып тұрады. Әсіресе, әлеуметтік желі қолданушылары fake-тің ілмегіне ілінеді.
Жақында бір құрбым instagram-да конкурсқа қатысып «айфон ұтып алдым» деп мәз болған-ды. Сөйтсек, оңай олжаға кенелдім деп жүріп қомақты қаржысынан қағылыпты. Бәрі былай болады. Бөгде біреу телефон соғып, «Ұтыс ұттыңыз. Ұйымдастырушы Мәскеу қаласындағы компания. Сізге сыйлықты рәсімдеу үшін және жеткізіп беруге ақша төлеуіңіз керек» дейді. Қуанған адам тез алдана ма, әйтеуір айтқан 55 мың теңгені салады. Содан сыйлығын сарыла күтеді, күтеді. Бірақ бірнеше айға созылса да Мәскеуден сыйлық келмей қояды. Әлгі аккаунт арқылы хабарласайын десе, блоктап тастайды. Міне, алдану оп-оңай екен-ау. Терминалмен төлеген чекті, әлеуметтік желіде, мессенджерлер арқылы сөйлескен диалогтарыңыз болса, оларды да сақтап, дереу арада құқық қорғау органдарына жүгінген жөн. Бұл мәліметтер алаяқты табуға көмектеседі.
– Жалған ақпарат таратушыларға Қылмыстық Кодекстің 274-бабында «Көрінеу жалған ақпарат тарату – қоғамдық тәртіпті бұзу немесе азаматтардың немесе ұйымдардың құқықтары мен заңды мүдделеріне не қоғамның немесе мемлекеттің заңмен қорғалатын мүдделеріне елеулі зиян келтіру қаупін төндіреді» деп көрсетілген. Ұялы телефондағы чаттар арқылы күнделікті қаншама ақпараттар таратылып жатады. Көзі ашық, көкірегі ояу жандар мұның ақ-қарасын ажыратпай байбаламға салмайды. Ал, кейбір кісілер мұны түсінсін, түсінбесін тарату керек десе ерінбей неше группа болса соның бәріне жіберіп шығады, – дейді Абай Саркөбен.
IT мамандардың сөзінше, кез келген ақпараттың шығу тарихы мен оны кім жазғанын анықтау оңай. Мысалы, таралған ақпараттағы суретті көшіріп Google іздеу жүйесіне саласыз. Сол кезде фотосуреттің қашан түскені, қандай оқиғаға байланысты екендігі шыға келеді.
Ал, Whatsapp арқылы жазылып, таралған мәтінді ІD код арқылы тауып алуға болады. Бұл ІТ саласынан хабары бар кез келген адам білетін тәжірибе.
