Манипуляция – күш қолдану мен биліктік әсер етуден өзгеше, мұнда істелетін әрекетке тікелей тапсырма, бұйрық беру, сол сияқты ашық мәжбүрлеу және жаза қолданумен байланысты қорқыту орын алмайды.
Адамға манипуляциялық әсер ету барысында ол сыртқы мәжбүрлеуді сезінбейді, өзі шешім қабылдап, өзінің жүріс-тұрысының нысанын өзі таңдаған сияқты әсерде болады. Саяси манипуляцияның жалпы технологиясы бұқараның санасына рационалды сыни түсінуден ада, шындық пен нақты жағдайдан тыс, тек басым түрде сенімге бағытталған нақты құндылықтар мен нормаларды бекітіп, әлеуметтік-саяси мифтер мен иллюзиялық идеяларды жүйелі түрде ендіруге негізделетіндігін айта кеткен жөн.
Мифтер адамдарды бағыныштылықта ұстау мақсатында жасалады. Мифтерді бұқараның санасына білдіртпей ендірген уақытта олар үлкен күшке ие болады, ал көпшілік адамдар орын алып отырған манипуляция жайлы күдіктенбейді де. Мифтер манипуляторлар жасаған әлемнің иллюзиялық мәтінінің толықтай негіздемесі болып табылады. Мысалы, коммунистік манипуляцияның жүйесі құрылымдық жүйесі болып жекеменшіктің әлеуметтік-саяси зұлымдық пен қақтығыстардың негізгі бастауы екендігі жөніндегі, капитализмнің міндетті түрде қирайтындығы және коммунизмнің гүлденетіндігі туралы, жұмысшылар табының және олардың коммунистік партиясының басқарушылық рөлі туралы, марксизм-ленинизм ілімінің тек жалғыз әлеуметтік-саяси ғылым екендігі жөніндегі мифтер – осыған дәлел.
Америкалық профессор Герберт Шиллердің пікірінше, АҚШ-та басқарушы элитаның басымдығын бекітетін бес әлеуметтік-саяси мифті атап көрсетуге болады: 1). Азаматтардың жеке бостандығы мен дербес таңдауы; 2). Конгресс, сот пен президент билігінің, сонымен қатар БАҚ-тың бейтараптығы; 3). Адамның өзгермейтін эгоистік табиғаты, оның агрессивтігі, жинақтау мен тұтынуға бейімділігі; 4). Қоғамда әлеуметтік жанжалдардың, қанаудың болмауы; 5). БАҚ-тың көптүрлілігі, шындығында, көптігіне қарамастан, оларды ірі жарнама берушілер мен Үкімет бақылап отырады және олар иллюзиялық сананың біртұтас өндірісі болып табылады.
Р.Әбсаттаров, Абай атындағы ҚазҰПУ-дың Магистратура және PhD докторантура институтының саясаттану және әлеуметтік-философиялық пәндер кафедрасының меңгерушісі, философия ғылымдарының докторы, профессор.
