Бұқаралық сананы әдеттегі жағдайда бұқаралық ақпарат құралдары түзіп қалыптастырады. БАҚ жүріс-тұрыстың, қоршаған әлемді танып-түсінудің, білімнің, өмір салтының моделдерін таратады. Егер бұқаралық санаға ықпал ететін болмағанда (ең қорқыныштысы да осы) бұның бәрін белгілі бір дәрежеде қалыпты үдеріс деуге болар еді.
Дарынсыздықты дәріптеу
Пасық, ақымақ және көргенсіз адамдар көрсетілетін әр-алуан шоулар арқылы қоғамға осылай болсаң табысқа жетесің деген ой салынады.
Бұдан бөлек, айтып өткеніміздей, бұқаралық сананы билеп-төстеудің классикалық әдістері бар. Ол әдістер пайда болғалы ондаған жылдар өтті және олар неше түрлі елдерде сыналды.
Иландыру
Бұл әдіс бірнеше элементтен құралады: көпшілікті суггестивті күйге түсіру, оның сеніміне кіру, өз адамы болып алу, қолыңнан бәрі келетініне сендіру. Иландырудың мәйегі — қоғам ештеңе жайында ойланып-толғанбауы тиіс, өткені ол үшін үкімет ойлайды және қайтпек керек екенін біледі.
Деректерді жасыру
Ондаған деректің ішінен манипулисттік көзқарасты дәлелдеп беретін бір-екі дерек таңдап алынады. Жұрттың көпшілігі керекті (барлығы емес) айғақ-деректер ғана таңдап алынғанын түйсінеді, бірақ, сонда да болса, БАҚ байламдарына сенеді. Гәп деректердің айтылмауы — бұл жалған сөздің бір түрі екенінде. Бұл өтіріктен де жаман болуы мүмкін.
Дұшпан бейнесі
Ішкі проблемалар турасында айтудың орнына БАҚ елге қауіп төндіріп, саяси, экономикалық және әлеуметтік тұрғыда дамуға кедергі болып жүрген жауды қолдан жасау арқылы ахуалды ушықтыра түседі.
Қайта-қайта айта беру немесе «Геббельстің әдісі»
Әлеуметтанушылар мен психологтардың көпшілігінің есептеуінше манипуляция, оны ешкім байқамайтын кезде, жақсы жүзеге асады. Бірақ практикадан байқалғанындай, бұлай болуы міндетті емес. «Мың рет қайталанған өтірік шындық болып кетеді». Бүгінгі күні алдамшылық пен өтірік болып саналатын нәрсе ертеңгі күні ақиқат болып кететініне таңданудан басқа лажың жоқ.
Қорқытып-үркіту әдісі
Қоғамды оқиғаның өрбуінің тек екі нұсқасы: сұмдық және нашар нұсқасы ғана бар екеніне иландырып тастайды. Біраз уақыттан соң осы «нашар» нұсқа «жақсы» және бірден бір дұрыс амал болып қабылданып кетеді.
